Tradicija i “vjetrovi sa zapada” tjeraju muškarce sa Balkana na samoubistvo


Razlog za samoubistvo navodno je bila postporođajna depresija. Lejla je bila majka dvomjesečnog dječaka. 16. februara počela je potraga za 38-godišnjim Velimirom Gatarićem, a njegovo tijelo pronađeno je pet dana kasnije na području Ponira, nadomak Banja Luke. Profesor srpskog jezika i književnosti izvršio je samoubistvo vješanjem. Iza njega je  ostala supruga i dvoje maloljetne djece. 

24. decembra prošle godine samoubistvo je izvršila 25-godišnja Arnela Hujdur iz Hrasna kod Kalesije. Arnela je prije skoka sa prozora stambeno-poslovne zgrade trgovačkog centra “Piemonte” u Kalesiji popila pola flaše solne kiseline. Arnela je bila majka tada tromjesečnog sina. Komšije su nakon suicida izjavile da je poslije porođaja bila u depresiji, te da se dva puta pokušala objesiti. 14. decembra u sarajevskom naselju Dobrinja 14-godišnji Mahir Rakovac je izvršio samoubistvo skočivši sa osmog sprata zgrade u kojoj je živio. Sumnja se da je povod za ubistvo bilo vršnjačko nasilje. 

Prema podacima Agencije za statistiku, u BiH 2014. godine izvršena su 383 samoubistva, život si je na različite načine okončalo 96 žena i 287 muškaraca. Iste godine u susjednoj Srbiji suicid su počinile 1134 osobe, u 857 slučajeva to su bili muškarci, a u 277 žene.

Iako pravila nema, prema mišljenju stručnjaka osobe s posebnim rizikom od samoubistva su ljudi koji su izgubili dijete, supružnika ili bliskog prijatelja, ovisnici o tabletama, alkoholu i drogama, depresivne osobe, oboljeli od šizofrenije, osobe koje su pokušavale izvršiti samoubistvo, osobe s teškim fizičkim bolestima, te nezaposleni, siromašni, usamljene i stare osobe bez bliskog kontakta s porodicom. 

Prema statističkim podacima iz sve tri zemlje, samoubistvu su skloniji muškarci nego žene. Psiholog Eldin Džanko kaže da se ta situacija naziva paradoksom spolne razlike samoubistava. Muškarci češće sebi oduzimaju život od žena, ali žene češće imaju suicidalne misli. To ne znače da muškarci ne razmišljaju o samoubistvu, ali istraživači to mogu izmjeriti samo upitnicima, odnosno, direktnim odgovorima. Problem je u tome što muškarci na ta pitanja ne daju odgovore.

“Razlog zbog kojeg muškarci češće izvršavaju samoubistvo od žena jeste gubitak tradicionalne uloge muškarca. Došlo je do promjene u načinu života, odnosno, promjene sistema sa socijalističkog uređenja na jedno kapitalističko, demokratsko, odnosno, počeo je ‘puhati vjetar sa zapada’. Tu muškarac gubi svoju tradicionalnu ulogu, dolazi do modifikacije porodične strukture u kojoj nestaje tradicionalna muška dominacija. Prije 20, 30 ili 50 godina sve je bilo kristalno jasno i svijet je bio veoma jednostavan, znali smo da postoji patrijarhalno uređenje u kojem su muškarci alfa i omega. Porodična struktura je bila gotovo homogena, muškarci su bili dominanatni, imali su dominantnu poziciju u porodici, bili su glava porodice. Danas muškarci više nemaju takvu ulogu, dolaze u situaciju da nemaju posao, da ne mogu biti glava porodice, dolaze u situaciju da ovise o supruzi ili majci, što stvara veliki pritisak”, kaže psiholog. 

Muškarci su učeni da budu snažni, da ne pokazuju emocije, da su hladne glave, nezavisni i skloni nekim hrabrim ponašanjima. Upravo zbog tradicionalnog odgoja rijetko dobijaju podršku i pomoć zato što je ne žele.

“Kada dođete do tačke da ih pitate da li imaju suicidalne misli, da li su depresivni, da li bi im trebala psihološka pomoć, oni neće dati odgovor bez obzira da li imaju te misli jer to odstupa od njihove slike o muškarcu. Muškarac ne smije da ima suicidalne misli, emocije, niti da bude depresivan jer to odmah znači da je slab. Ženska populacija će reći da ima suicidalne misli jer se to ne kosi sa slikom žene u njihovoj glavi. Sa ženom se povezuje da je emotivna, komunikativna i da može izraziti svoja osjećanja. Muškarci nisu naučili da trpe, da žena može biti dominantna u porodici ili da im može biti šefica”, ističe Džanko. 

U naprednijim društvima muškarac se lakše nosi sa činjenicom da žena ima veću platu ili da on trenutno nema posao pa ga supruga uzdržava. Kod nas takvo stanje nerijetko dovodi do raznih asocijalnih ponašanja. Muškarci u našem društvu imaju jako tešku ulogu, odgajani su i učeni na jedan način, a dešava im se potpuno suprotno.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.