Fond za humanitarno pravo podnio je u petak prekršajnu prijavu protiv ministra odbrane u vladi Srbije Bratislava Gašića zbog nezakonitog označavanja arhive 37. motorizovane brigade Vojske Jugoslavije najvišim stepenom tajnosti podataka. Ministar odbrane dokumente o aktivnostima 37. motorizovane brigade VJ na Kosovu proglasio državnom tajnom, a FHP smatra da je ministar odbrane prekršio Zakon o tajnosti podataka i da je njegovo postupanje usmjereno na onemogućavanje rasvjetljavanja svih okolnosti o ubistvima kosovskih Albanaca čija su tijela pronađena u masovnoj grobnici u Rudnici, ističe se u saopštenju Fonda.
FHP je u januaru 2015. godine objavio Dosije “Rudnica”, u kom pruža uvid u dokaze o četiri zločina počinjena u aprilu i maju 1999. godine na Kosovu, u zoni odgovornosti 37. Motorizovane brigade Vojske Jugoslavije, kojom je komandovao sadašnji načelnik Generalštaba Vojske Srbije Ljubiša Diković, a u kojima su ubijeni civili-kosovski Albanci čija su tijela ekshumirana iz masovne grobnice u Rudnici 2014. godine, kao i uvid u postupak „asanacije bojišta“ u okviru kojeg su tijela žrtava odnijeta sa mjesta zločina, a potom skrivana 15 godina.
“Fond je tokom istraživanja za dosije od Ministarstva odbrane Republike Srbije na osnovu Zakona o slobodnom pristupu informacijama od javnog značaja, sredinom juna 2014. godine zahtjevao dostavljanje dokumenata koji se odnose na aktivnosti 37. mtbr VJ u vrijeme zločina opisanih u Dosijeu ‘Rudnica’. Ministarstvo je u rješenju kojim je odbijen zahtjev Fonda za dostavljanje dokumenata o 37. mtbr VJ obavjestilo FHP da je cjelokupna arhiva 37. Motorizovane brigade VJ proglašena tajnom na period od 30 godina, po osnovu odluke ministra odbrane. FHP je na osnovu Zakona o slobodnom pristupu informacijama od javnog značaja sredinom maja došao u posed sporne Odluke o zaštiti arhivske građe nastale u radu rasformirane Komande 37. motorizovane brigade Vojske Jugoslavije.
Ministar odbrane u svojoj odluci ne navodi niti jedan razlog za označavanje dokumentacije 37. mtbr VJ tajnom. Rok tajnosti od 30 godina predviđen je za podatak sa oznakom “državna tajna” i on ujedno predstavlja najviši stepen zaštite podataka prema Zakonu o tajnosti podataka”, navodi Fond u saopštenju.
Prema tom Zakonu, ovaj stepen tajnosti određuje se »radi sprečavanja nastanka neotklonjive teške štete po interese Republike Srbije«. Ministar Gašić je, po ocjeni Fonda, u svojoj odluci, u skladu sa Zakonom o tajnosti podataka (član 11, stav 4), morao da obrazloži na koji način bi interesi države mogli biti neotklonjivo i teško oštećeni, što on nije učinio. Osim toga, odluka eksplicitno ne navodi ni oznaku tajnosti koja je njom određena, već se to zaključuje iz određenog roka tajnosti.
Odluka ministra odbrane predstavlja zloupotrebu ovlašćenja prema Zakonu o tajnosti podataka, kao i prekršaj prema ovom Zakonu (član 99), zato što nije bilo osnova za označavanje navedene dokumentacije kao tajne i zato što je odluka o određivanju tajnosti podataka bez obrazloženja. Neosnovanost označavanja arhive 37. mtbr VJ tajnom je, naglašava Fond, posebno očigledna ako se ima u vidu da je riječ o podacima koji se odnose na period od pre 15 godina i vojsku koja je bila drugačije uređena od Vojske Srbije i koja više ne postoji, kao i da su brojni izvještaji i drugi dokumenti 37. mtbr VJ već dostupni javnosti preko Sudske baze podataka Međunarodnog krivičnog suda za bivšu Jugoslaviju (MKSJ).
“Desetine borbenih izvještaja 37. Motorizovane brigade dostupni su preko baze podataka MKSJ, a o djelovanju ove brigade javno su svjedočili bivši i sadašnji pripadnici Vojske Srbije tokom suđenja pred ovim sudom, pa su podaci dostupni i preko transkripata suđenja. Konačno, očigledno je da je odluka ministra odbrane o zaštiti arhivske građe 37. mtbr VJ od 31. jula 2014. godine uslijedila ubrzo nakon zahtjeva koje je FHP u junu 2014. godine uputio MO RS za pristup informacijama koje se odnose na 37. mtbr VJ i iz kojih je bilo jasno da FHP istražuje okolnosti ubistava i prenošenja tijela kosovskih Albanaca u masovnu grobnicu u Rudnici. Trenutak u kome je ministar donio odluku o tajnosti, kao i činjenica da je tajnom označio samo dokumentaciju koja se odnosi na 37. mtbr VJ, ukazuje na to da je ministar svojom odlukom nastojao da spriječi istraživanje ratnih zločina, odnosno da je postupio suprotno članu 3 Zakona o tajnosti podataka, kojim je propisano da se ‘tajnim podatkom ne smatra podatak koji je označen kao tajna radi prikrivanja krivičnog djela'”, navodi se u saopštenju Fonda za humanitarno pravo.
