Ovih dana se navršava sto godina od velike Bitke kod Čanakkale, u Evropi poznatijoj kao Bitka na Galipolju, koja je jedna od najkrvavijih i najžešćih bitaka u Prvom svjetskom ratu, ali, po mnogim pokazateljima, i u historiji uopšte.
Pomorska bitka koja je, između 3. novembra 1914. i 18. marta 1915. godine, vođena kod Galipolja, kao i kopnena bitka koja se na Galipolju odvijala od 25. aprila 1915. do 9. januara 1916. godine, bitke su koje zauzimaju najznačajnije mjesto u Turskoj, pa i historiji svih muslimanskih naroda ovoga dijela svijeta.
Iako je Turska napustila ove krajeve 1912. godine, u ovim bitkama učestvovao je i poginuo veliki broj ljudi sa naših prostora. Posebno je značajno učešće ljudi iz Gore, Opolja i Župe. Postavlja se pitanje iz kojih su se razloga 1915. godine, skoro tri godine nakon odlaska Turske sa ovih prostora, uputili da je brane i učestvuju u poznatoj bici kod Čanakkalea. Većina njih je smatrala da će se Turska ponovo vratiti, ali ne treba zanemariti i veoma jak vjerski motiv kod Gorana da krenu u odbranu Turske. Koliko je poznato najveći odaziv i učešće u ovim bitkama bio je iz Zlipotoka, Restelice, Rapče, Dikanca, Broda ali i iz ostalih sela Gore. Prema usmenoj predaji samo je u Zlipotoku, nakon ovih bitaka, u selu ostalo više od 70 udovica.
Jedan od istraživača i redovni profesor na Univerzitetu u Sakariji, doc. dr Ebu Bekir Sofuoğlu, kaže da je sa Kosova u bici kod Čanakalea, koja se dogodila 15. marta 1915. godine, učestvovalo osam bataljona. Sufuoğlu navodi da je narod Gore došao u Anadoliju i zajedno sa turskim narodom ratovao protiv neprijatelja, koji je htio okupirati tursku teritoriju. Sofuoğlu nastavlja: „Prema kazivanjima bližnje rodbine u čanakalskoj bici je iz Dragaša (Gore i Opolja) bio jedan bataljon, dok je ukupno sa Kosova u ovoj borbi uzelo učešća osam bataljona“.
Po naredbi halifinog namjesnika u Debru po kosovskim džamijama na vazovima upoznati su muslimani da je turski narod započeo borbu sa onima koji imaju za cilj okupaciju turske zemlje, pa onaj ko želi uzeti učešće u ratu protiv neprijatelja islama može se pridružiti rame uz rame zajedno sa turskim narodom. Na osnovu ove naredbe iz Debra i poziva u kosovskim džamijama, iz Gore se odazvalo četrsto pedeset osoba (450). Sofuoğlu kaže: „O broju žrtava sa područja Gore na Čanakkaleu postoji podatak da ih je bilo 450. U potrazi za žrtvama koje su pale na Allahovom putu u ovoj bici, došli smo do ove historijske istine. Danas smo, nažalost, svjedoci da oko područja Gore, države u okruženju, kako bi ojačale svoje strateške i geopolitičke interese, žele promijeniti historijske činjenice bez naučnih istraživanja i dokaza.“ Sofuoğlu saopštava da je na ovu temu urađena doktorska disertacija koja je objavljena od strane izdavačke kuće „Yarimada”, kao knjiga pod naslovom „Kosova’nın Canakkale Kahramanları“ („Kosovski heroji na Čanakkaleu“).
Inače, u Turskoj se 18. mart obilježava kao i Dan šehida u znak sjećanja na one koji su svoje živote dali za domovinu.
Ja sam još 1995. godine, povodom 80-to godišnjice Bitke kod Čanakkale, napisao pjesmu koju sam posvetio šehidima iz Gore.
El-Fatiha!
ČANAKKALE
babovci naše tamo
(na Čanakkale)
koske ostajlje
majke i sestre
ište čekaje
haber nekoj da stigne
jag’nca vo proljeć
vo more se klumkaje
deca vo dremka tražet babeta
ništo sirote ne zn’jet
so denoji k’vnet more
i se prašujet
zaš jetimi ostanalje
ČANAKKALE
djedovi naši tamo
(kod Čanakkala)
kosti svoje zavještali
majke i sestre
još čekaju
da haber neki pristigne
jaganjci u proljeće
u more uskaču
djeca u snovima očeve traže
ništa ne znaju
danima more preziru
zašto su jetimi ostali
Sadik Idrizi
(Iz zbirke pjesama MADŽIR/MUHADŽIRLUK)
