Cvijeće šafrana, koje se smatra jednim od najskupljih začina na svijetu, uzgaja se na 10 hektara zemljišta na Kosovu. Ovaj cvijet, čija obrada zahtjeva mnogo napora i strpljenja, poznat je u svijetu i kao “crveno zlato”, piše Anadolu Agency (AA).
Šafran je biljka iz porodice Iridaceae, čiji je cvijet ljubičaste bolje. Unutar cvijeta su tri žuta vlakna iz prašnika i tri crvena vlakna iz tučka, koji čine glavni dio ovog cvijeta i koriste se u razne svrhe, naročito u medicinske. Za razliku od ciklusa rasta drugih biljaka koje se aktiviraju na proljeće, cvijet šafrana aktivira se tokom jeseni.
Za njegovo uzgajanje potrebna je odgovarajuća klima i adekvatno zemljište, kao i nadmorska visina iznad 400 metara. Na Kosovu, šafran se uzgaja u sjeveroistočnoj opštini Podujevo.
– Kosovo izvozilo šafran u vrijeme Osmanskog carstva
Direktor prerađivačke kompanije Šafran, Favzi Sokoli, u izjavi za Anadolu Agency (AA) kaže da cvijet šafrana ima vjekovnu istoriju i tradiciju i da se na Kosovu gaji od 15. vijeka kada su ga donijele Osmanlije.
“Cilj naše kompanije je da obnovimo ovaj proizvod, jer imamo podatke od engleskih i američkih pisaca iz 15. veijka, dakle iz perioda Osmanskog carstva, da su se sa Kosova tada izvozili šafran i svila u Evropu. Na osnovu istorijskih zapisa koje smo pronašli, Kosovo je tokom osmanske vladavine održavano samo sa šafranom i svilom”, kaže Sokoli.
On navodi da se danas na Kosovu šafran sadi na 10 hektara zemljišta i da 2 hektara pripadaju njegovoj kompaniji. Sokoli kaže da se njiva u Podujevu, koja je na nadmorskoj visini od 630 metara, unapred pripremi i sadnja se vrši u junu mjesecu. Seme se sadi 20 centimetara duboko u zemlju i obično na jedan hektar zemlje ide 500 hiljada sjemenki.
Sokoli ističe da se, za razliku od drugih biljaka, seme šafrana sadi tokom ljeta i cvijet izlazi u oktobru. Cvijeće se bere ujutro, kada su cvijetovi zatvoreni kako bi se sačuvao kvalitet šafrana.
“Cvijet je ljubičast i sastavljen je od 6 listova, od tri žuta prašnika i crvena vlakna tučka. Najvažniji dio cvijeta je tučak poznat i kao šafran, ali to ne znači da ostalo nije važno, jer se koristi u parfimeriji i za higijenu”, kaže on.
Nakon branja, zatvoreni cvijetovi šafrana šalju se na obradu iz kojih se kidaju tri vlakna iz tučka, odnosno filamenta, i suše.
“Cvijeće šafrana donosimo u gajbama sa njive, stavljamo ih u korpe, a radnici ih izdvajaju sječenjem makazama. Uzimamo gornji dio cvijeta i koristimo samo filament, uvek su to samo tri vlakna”, kaže suvlasnik kompanije Arber Gërlica.
Gërlica objašnjava da se, nakon sušenja, čisti proizvod šafrana stavlja u ambalažu od nerđajućeg čelika, hermetički zatvorenoj, što je metod optimalne konzervacije proizvoda. On kaže da se ovdje ne obrađuje svo cvijeće, već samo ono odabrano, dakle prvog kvaliteta i da se 70 posto obrade do posljednje faze vrši ručno.
“Cio proizvod je 100 posto čist i 100 posto šafran”, kaže on, naglašavajući da se ostatak cvijeća vraća na polje za prehranu.
Po riječima Gerlica, nakon kupovine, šafran treba čuvati u suhom i tamnom okruženju u odgovarajućim uslovima i u zatvorenom pakovanju, a rok trajanja mu je 4 do 5 godina.
– Spiječava oko 600 bolesti i ima 175 pozitivnih efekata na tijelo.
Gërlica navodi da je za dobijanje jednog grama šafrana potrebno oko 150 do 180 cvijetova, te ističe značaj koju za čovjeka ima šafran.
“Šafran je predmet oko 5.600 naučnih studija, studija na univerzitetima u Evropi i šire. Spriječava oko 600 bolesti i ima 175 pozitivnih efekata na tijelo od trenutka konzumiranja. Postoje i druge oblasti u kojima se koristi, na primjer u kozmetici i posebno u kuhinji. To je začin koji se mnogo koristi, koriste ga poznati restorani ili svjetski poznati kuvari. Ima mnogo efekata i to je biljka koja još nije pokazala svoj puni potencijal”, ističe Gërlica.
Šafran, koji se naziva “crveno zlato”, ima veliku vrijednost i jako je skup zbog rada i posvećenosti koju treba uložiti da bi se došlo do finalnog proizvoda.
– Cijena grama šafrana kreće se i do 250 eura.
On napominje da se cijena razlikuje u zavisnosti od kvalitete.
“Cijena šafrana varira. Francuski proizvođači ga prodaju za oko 56 do 60 eura. Mi smo pronašli cijenu do 250 eura po gramu. Prosječna cijena za visoki kvalitet, ako se uzimaju veće količine, kreće se od 35 do 65 eura po gramu”, kaže Gërlica.
Tržište za prodaju šafrana je fokusirano u Evropi i u azijskim zemljama, dok zbog visoke cijene na Kosovu nema interesovanja.
“Iran je svjetski proizvođač broj jedan, ima i drugih proizvođača kao Grčka koja proizvodi manju količinu, Italija proizvodi nekoliko kilograma godišnje, Francuska proizvodi oko 20 kilograma godišnje”, kaže Gërlica i dodaje da je u svetu mnogo veća potražnja od proizvodnje šafrana.
Istovremeno, drugi suvlasnik kompanije, Belgijanac Herbert Jegers kaže da kompanija ima kontakte sa akterima iz ove oblasti u različitim evropskim zemljama i da postoji zainteresovanost za šafranom, posebno s aspekta što je on organskog, a ne konvencionalnog porjekla.
Naglašavajući da je kompanija u potrazi za tržištem za prodaju šafrana u zemljama poput Belgije, Holandije i Njemačke, Jegers kaže da je potrebno vrijeme dok šafran ne pronađe svoje pravo mjesto na tržištu.
“U Evropi raste svijest o zdravim proizvodima, tako da tržište organskih proizvoda takođe raste. Ljudi traže sigurne proizvode i ovo je rastuće tržište. Mislim da će za nekoliko godina organsko biti standard za čitavu Evropu”, zaključuje Jegers.
