Situacija u Crnoj Gori nakon usvajanja Zakona o slobodi vjeroispovijesti, koji je izazvao nezadovoljstvo Srpske pravoslavne crkve (SPC) i opozicije, jedna je od važnih tema u ruskom informativnom prostoru od kraja decembra 2019. godine.
Nakon što je rusko Ministarstvo inostranih poslova 30. decembra kritički reagovalo na sporni zakon, visoki ruski zvaničnici nisu davali izjave po ovom pitanju. Međutim 5. februara se oglasio predsjednik Vladimir Putin koji je izjavio da “Rusija čini mnogo toga da situacija na Balkanu ostane stabilna i bezbijedna”.
Neki posmatrači su odmah stavili ove riječi u kontekst crnogorskih zbivanja, iako ruski predsjednik u svom nastupu nije pomenuo Crnu Goru sa kojom Moskva posljednjih godina ima veoma napete odnose zbog njenog pristupanja NATO-u, uvođenja sankcija i optužbi na račun ruskih građana zbog navodnog pokušaja “državnog udara”.
Uprkos nedostatku reakcija visokih političkih predstavnika zbivanja u Crnoj Gori, prvenstveno protestne litije, ostaju u centru pažnje Ruske pravoslavne crkve (RPC), te brojnih prokremaljskih medija i ultrakonzervativnih sajtova.
“U Crnoj Gori policija je odbila da obezbjeđuje povorke vjernika”, “Crnogorske vlasti nisu shvatile ozbiljnost protesta protiv vjerskog zakona”, “Milo Đukanović se smatra nepoštenim na Balkanu”, “Kako se uništavaju ostaci jedinstva južnih Slavena”, “Đukanović ima jedini izlaz, a to je da podnese ostavku” – ovu su samo neki od svakodnevnih dramatičnih naslova u ruskim medijima. Situaciju u Crnoj Gori prate gotovo svi značajni mediji, a i brojni konzervativni sajtovi sa malim brojem čitalaca.
Ruski vladini mediji, kao i Ruska pravoslavna crkva, daju otvorenu podršku Srpskoj pravoslavnoj crkvi, a pored toga koriste zbivanja u Crnoj Gori kao novu priliku za negativnu kampanju protiv Mila Đukanovića i antizapadnu propagandu. Najviše je u ruskim medijima zastupljen stav mitropolita crnogorsko-primorskog SPC-a Amfilohija, kao i stavovi kritičara politike Đukanovića.
Neki mediji su posljednjih dana prenijeli članak američkog stručnjaka za Balkan Gordona N. Bardosa iz časopisa “The National Interest”. Bardos smatra da “tridesetogodišnja autoritarna kleptokratija” Mila Đukanovića ubija zemlju i demokratske napore. Ovaj stav je predstavljen u Rusiji kao dokaz da Zapad Đukanoviću okreće leđa.
Ključne teze koje nalazimo u većini ruskih medija su sljedeće: crnogorski zakon služi otimanju crkvene imovine; ovaj zakon ima političku pozadinu, a to je neprijateljski odnos prema Srbiji; situacija je slična događajima u Ukrajini, gdje je Vaseljenska patrijaršija priznala autokefalnost nove Ukrajinske pravoslavne crkve, nezavisne od Moskve; usvajanje zakona o vjerskim slobodama u Crnoj Gori postalo je “test” za izradu sličnog scenarija na Kosovu; događaji u Crnoj Gori mogu da utiču na čitav region Balkana u smislu podjele slovenskih naroda, a sve je u interesu Zapada koji je zainteresovan za međusobno neprijateljstvo balkanskih naroda.
Sagovornici ovih ruskih medija su prije svega politikolozi i posmatrači sličnih antizapadnih, antiliberalnih, antievropskih i anti-NATO stavova. A među njima su (dobro poznati ruskoj javnosti iz drugih sličnih medijskih kampanja) poslanik ruskog parlamenta Sergej Železnjak, te srbijanski analitičari Marko Milačić i Igor Damjanović, kao i lideri Demokratskog fronta koji uživa podršku u Rusiji.
Član Odbora Državne dume za međunarodna pitanja Sergej Železnjak smatra novi crnogorski zakon “antihrišćanskim činom” i poziva sve na solidarnost sa mitropolitom Amfilohijem.
Milačić i Damjanović se u ruskim medijima redovno pojavljuju kao analitičari, dok njihove stranice na društvenim mrežama služe kao izvor važnih informacija, i ne samo za lokalne sajtove, već i za vladine medije.
Damjanović koji Crnu Goru smatra državom tajnog aparthejda objavio je najmanje pet emotivnih članaka na ruskom sajtu “Balkanist”. Ovaj medij je pokrenut u oktobru 2018. godine kao projekat za stručnjake, mada često objavljuje oštre tekstove bez ozbiljnih argumenata i navođenja izvora informacija. Damjanović je u svojim člancima između ostalog tvrdio da su novinari u Crnoj Gori bili uhapšeni na zahtjev Amerikanaca te da Crnu Goru očekuje “krvoproliće”.
Najoštriji je stav prema crnogorskom zakonu zauzela je konzervativna pravoslavna televizija “Tsargrad” koja je povezana sa pravoslavnim milionerom Konstantinom Malofejevim.
“Sjedinjene Države uklanjaju kanonsko pravoslavlje u Crnoj Gori uz pomoć mafije”, piše u jednom od brojnih izvještaja ove televizije.
U izvještajima “Tsargrada” se posebno navodi da su Crnogorci neotuđivi dio srpskog naroda i da je antisrpski “crnogorski” projekat pozvan da uništi srpski identitet Crnogoraca. U isto vrijeme “Tsargrad” koristi prikrivene prijetnje i otvorene uvrede prema “neprijateljima”.
Većina stavova iznesenih u ruskim medijima se dobro uklapa u politiku Ruske pravoslavne crkve koja je ranije pozvala na solidarnost sa Amfilohijem. RPC redovno objavljuje izvještaje o Crnoj Gori, a najnoviji od njih je stav episkopa pakračko-slavonskog Jovana koji smatra novi vjerski zakon totalitarnim i diskriminatorskim, a crnogorsku državnu ideologiju “ustaškom”.
