Američke agencije već rade na eksperimentima u kojima roboti ili operateri na daljinsko upravljanje zamjenjuju kopilota ili pilota u kokpitu, navodi “Njujork tajms”, dodajući da je sve manja potreba za ljudskim osobljem u pilotskoj kabini usljed razvoja tehnologije senzora, računara i vještačke inteligencije, pišu “Nezavisne“.
Komercijalna avijacija je, naime, već automatizovana u velikoj mjeri.
Savremenim letovima, uglavnom, upravljaju računarski autopiloti koji prate poziciju aviona na osnovu senzora pokreta i sistema za navigaciju, koje po potrebi ispravlja GPS.
Softverski sistemi, takođe, koriste se za prizemljavanje komercijalnih letova, piše američki list.
Nedavno istraživanje pokazalo je da piloti u letjelicama “Boing 777” prosječno sedam minuta tokom leta koriste ručno upravljanje dok piloti u avionima “Erbasa” pola sata potroše na ručno upravljanje.
Komercijalni letovi, istovremeno, postaju sve “pametniji”.
“Avion ‘Erbasa’ zna dovoljno da ne udari u planinu”, kaže profesor na Institutu za tehnologiju za aeronautiku i astronautiku u Mašačusetsu Dejvid Mindel dodajući da ta letjelica ima sistem upozorenja, koji se obraća pilotu, ali ne preuzima kontrolu, mada to može u slučaju potrebe.
Pentagon je, naime, već lansirao softver za automatsko pilotiranje u borbenim avionima F16, koji ima automatski sistem za izbjegavanje sudaranja s tlom i koji je, navodno, spasio letjelicu i njenog pilota u novembru prošle godine u sukobu sa snagama Islamske države.
Od 2013. vojni arsenal Pentagona, koji je uložio ogromna sredstva u razvoj aviona-robota, broji više od 11.000 dronova.
Bespilotne letjelice, ipak, najčešće rade na daljinsko, a ne automatsko upravljanje.
Agencija Ministarstva odbrane SAD odgovorna za razvoj novih tehnologija za američku vojsku (Darpa) najavila je da će ovog ljeta napraviti korak dalje u automatizaciji letova.
Oni će tokom godine početi da sprovode ispitivanje rada vojnih aviona, u kojima će se, na mjestu kopilota nalaziti robot, koji će moći da govori, sluša, koristi kontrole za upravljanje i očitava podatke sa instrumenata.
Roboti, koji nalikuju onima iz filma “Ratovi zvijezda”, moći će da pokrenu polijetanje i uzlijetanje aviona, asistiraće pilotu tokom leta, a moći će i da preuzmu kontrolu u vanrednim slučajevima.
Kako navodi Darpa, plan je da robot-kopilot bude “fizički prisutan” u kokpitu i da može da preuzme kontrolu nad letjelicom koristeći opremu koja je napravljena za ljude, kao što su upravljač, pedale, dugmići…
Roboti bi, u najboljem slučaju, koristili tehnologije prepoznavanja glasa i sinteze govora kako bi mogli da razgovaraju sa pilotima i kontrolorima leta.
Naučnici iz NASA istražuju i korišćenje operatera za daljinsko upravljanje umjesto kopilota na komercijalnim letovima što bi značilo da kontrolor leta na zemlji može poput “dispečara” da upravlja desetinama letova istovremeno, kao i da prizemi avion ukoliko se nešto desi pilotu.
“Da li možemo da imamo avion s jednim pilotom s mogućnošću da daljinskim upravljanjem kontrolišemo letjelicu sa zemlje i da to bude bezbjednije od današnjih sistema? Odgovor je da”, kaže profesor na Univerzitetu Djuk i nekadašnji pilot F19 aviona Meri Kumings, koja radi kao istraživač u projektu Darpe.
Sistemom automatskog upravljanja aviona može se, takođe, uštedjeti velika količina novca jer, kako se navodi u izvještaju NASA, troškovi rada na poziciji kopilota u 2007. iznosili su nekoliko milijardi dolara u svjetskim avionskim kompanijama.
Udruženje pilota, međutim, poručilo je u pismu američkom Senatu prošlog mjeseca da pilot može da vidi, osjeti, čuje ili nasluti pokazatelje nekog problema i počne da planira akciju prije nego što problem ustanove senzori ili neki indikatori.
“Tehnologija takođe košta”, rekao je vanredni profesor kosmičkog inženjeringa na Institutu za tehnologiju u Džordžiji na simpozijumu NASA dodajući da “više tehnologije u kokpitu znači veću mogućnost kvara te iste tehnologije”.
Ipak, postavlja se pitanje da li bi putnici sjeli u avion kojim pilotiraju roboti ili ljudi desetinama hiljada milja od kokpita.
“Ljudi traže ljude”, zaključuje profesorka Kumings.
