„Uz kritike na račun Izraela i njegovog načina vođenja rata se često zaboravlja jedno: Ni Zapad ne vodi drugačije ratove“, komentariše Tomas Špekman u listu Tagesšpigel i nastavlja: Da li se radi o 2006, 2009. ili 2014. redoslijed akcija i reakcija je uvijek isti – i vojno i politički i medijski. Na Izrael padaju rakete bilo da ih ispaljuje Hezbolah iz Libana ili Hamas iz Gaze. Izraelski odgovor: vazdušni napadi, artiljerijski udari i na kraju kopnena ofanziva. A politički i medijski evropski eho se događa uvijek po istoj mustri – početnom razumijevanju za reakciju Izraela slijedi kritika, koja ponekad preraste u bijes. I zaista jako brzo mnogi Evropljani dođu do zaključka da je Izraelova ofanziva ‘nesrazmjerna’.
To je i razumljivo kada u udarnim televizijskim večernjim emisijama vidite slike ubijenih civila i porušenih kuća. I ove 2014. broj žrtava raste iz dana u dan. Istovremeno se postavlja pitanje da li je zaista potpuno opravdan taj osećaj moralne superiornosti, koji se redovno širi u evropskoj javnosti?
Jer, ne tako davno, Evropljani su zajedno sa svojim američkim saveznicima, u više navrata, vodili ratove koji su veoma slični akcijama Izraela“, piše Tagesšpigel i podsjeća na rat na Kosovu 1999.
Strategija – rat iz vazduha
Savezna Republika Jugoslavija je 1999, tokom sukoba na Kosovu, osjetila destruktivnu moć američkih i evropskih vazduhoplovnih snaga. Iz osnovanog straha od velikih gubitaka u kopnenom ratu, NATO je pribjegao strateškom vazdušnom ratu. Riječ je o strategiji posrednog pristupa kojom se neprijatelj gađa u najslabiju tačku – infrastrukturu.
Od Drugog svjetskog rata ova strategija je postala sastavni dio ratovanja zapadnih sila. U ratu protiv Japana bačene su dvije atomske bombe. Takav pristup je nastavljen sistemskim bombardovanjem čitavih oblasti u Koreji i Vijetnamu, da bi se konačno razvio u takozvane hirurške napade na mostove, radio i televizijske stanice, telekomunikacione objekte i postrojenja za vodu i struju na Balkanu, Avganistanu, Iraku i nedavno u Libiji.
Već poređenje rata na Kosovu 1999. i 2006. u Libanu iznosi na vidjelo brojne paralele: američki i evropski ratni avioni bacali su u ratu na Kosovu kasetne bombe koje su ubile mnogo civila, greškom bombardovali izbjegličke kolone, koristili kontroverznu uranijumsku municiju“, piše Tagesšpigel i podsjeća na izvještaje o žrtvama: “Prema Hjuman rajts voču i NATO, na srpskoj strani je poginulo pet stotina civila i pet hiljada vojnika. Beograd je govorio o pet hiljada civila i pet stotina vojnika. Broj ubijenih kosovskih Albanaca je procijenjen na oko dvije i po hiljade. Zemlje NATO nisu izgubile nijednog vojnika.
Prema podacima libanske vlade, 2006. je već u prvim nedjeljama rata život izgubilo više od hiljadu Libanaca, više od 90 odsto su bili civili. Na izraelskoj strani, vlada je u istom periodu potvrdila stotinu smrtnih slučajeva, od toga broja su oko dvije trećine bili vojnici.
Talasi izbjeglica
Pokušaj da se neprijatelju bombardovanjem nametne sopstvena politička volja u oba slučaja je izazvao velike talase izbjeglica: 1999. za vrijeme bombardovanja NATO srpske snage su intenzivirale etničko čišćenje. Preko milion Kosovara su pobjegli ili su bili protjerani. Prema agenciji UN za izbjeglice, i u Libanu je 2006. milion ljudi bilo u bjekstvu. Jerusalim je, međutim, govorio o 300.000 Izraelaca koji su napustili sjever zemlje bježeći od raketnih napada Hezbolaha.
Ekonomska i ekološka šteta od strateškog bombardovanja bile su neizmjerne, na oba mjesta. Beograd procjenjuje troškove rekonstrukcije na više od stotinu milijardi dolara. Procjene libanskog Savjeta za obnovu i razvoj su takođe u milijardama. Na sjeveru Izraela, rakete Hezbolaha su uništile više od milion stabala i mnogo kvadratnih kilometara polja. Troškovi obnove bili su takođe u milijardama.
Ali nisu slični samo efekti već i logika djelovanja: U SR Jugoslaviji, Evropljani su 1999. vazdušnim napadima željeli da unište infrastrukturu Vojske Jugoslavije i prekinu protjerivanje i ubistva kosovskih Albanaca. Time je trebalo da se ojača njihova autonomija, ali i opozicija protiv beogradskog režima. Jerusalim je bombardovanjem 2006. htio da uništi vojnu infrastrukturu Hezbolaha i time okonča njegovu autonomiju u Libanu. Time je trebalo da se ojačaju ne samo Izrael, već i Liban, kao suverene države“, piše Tomas Špekman, predavač na Institutu za političke nauke i sociologiju na Univerzitetu u Bonu.
Porast broja civilnih žrtava
On piše kako sva ta nedavna i sadašnja ratišta karakterišu fundamentalne promjene u ratnom razumijevanju, posebno na strani protivnika zapadnih demokratija. „Razlika između boraca i neboraca koja se relativno dobro održavala u eri međudržavnih ratova od sredine 17. do početaka 20. vijeka, počela je postepeno da erodira tokom 20. vijeka. Gubitak značaja takozvanog konvencionalnog rata odigrao je pri tom ključnu ulogu.
Tokom Prvog svjetskog rata, prije 100 godina, na svaku civilnu žrtvu bilo je deset poginulih vojnika, danas je odnos skoro obrnut. Čini se da se ratovi ponovo sve više pretvaraju u nešto što pogađa društva u cjelini. Ovaj republikanski pogled Žan-Žaka Rusoa, koji ne zna za privatnost i na taj način ne zna za neborce, doživljava renesansu u asimetričnim ratovima 21. vijeka. Ako tako ostane, onda će to imati elementarne posljedice po izvršnost Ženevske konvencije, kao i opšteg međunarodnog prava“, zaključuje Špekman u listu Tagesšpigel.
