S obzirom da će u maju biti održani i izbori za Evropski parlament u svih 28 država članica Unije, može se očekivati i promjena predsjednika Parlamenta, a i NATO će dobiti novog generalnog sekretara, prenosi Radio Slobodna Evropa (RFE).
Tri ključna mjesta – pozicija predsjednika EK, predsjednika Evropskog vijeća i šefa evropske diplomatije – međusobno su povezana. Uspješni kandidati bi trebalo da odražavaju geografski, polni i stranačko-politički balans, kao i da budu spremni da se odreknu karijere u svojim državama. Generalni sekretar NATO-a nije direktno dio ove jednačine, ali izabrani kandidat najvjerovatnije neće biti iz iste zemlje kao troje novih evropskih lidera.
Aktuelni predsjednik EK Jose Manuel Barroso od 2004. godine je na čelu institucije koja predlaže evropske zakone u svim segmentima, od poljoprivrede do finansijskih regulacija, i osigurava njihovo sprovođenje u svim zemljama članicama Unije. Barrosu 31. oktobra ističe drugi petogodišnji mandat, a proces izbora njegovog nasljednika mogao bi uzrokovati pravu borbu između dvije evropske institucije uključene u taj proces – Evropskog vijeća i Parlamenta, navodi RFE.
Predsjednik EK će ove godine prvi put biti izabran u skladu s Lisabonskim ugovorom – ažuriranim regulacijama EU usvojenim 2009. godine – koji parlamentu daje veće nadležnosti.
Evropsko vijeće će, kao i obično, nominovati kandidata kojeg treba da odobri Evropski parlament, ali ovaj put lideri EU moraju predložiti ime uzimajući u obzir rezultate majskih izbora za parlament.
Grupe političkih stranaka u parlamentu već su počele da predstavljaju svoje potencijalne kandidate.
Socijalisti žele da na čelo EK dođe trenutni predsjednik parlamenta Martin Schulz, ali njegovoj kandidaturi ne ide u prilog to što, kako navodi RFE, njemačka kancelarka Angela Merkel “nije oduševljena njime”, a i mnogim članicama EU ne sviđa se ideja da Nijemac bude na toj funkciji jer smatraju da Berlin već ima previše uticaja u Bruxellesu.
Drugi mogući kandidat je danska premijerka Helle Thorning-Schmidt. Ona bi bila prva žena na čelu EK, ima iskustvo kao članica Evropskog parlamenta, a vjeruje se i da neće ostvariti uspjeh na narednim izborima u Danskoj, što znači da bi joj ova pozicija bila dobra alternativa. Funkcija predsjednika Evropskog vijeća kreirana je u okviru Lisabonskog ugovora kako bi toj instituciji dala prvog stalnog predsjednika, koji može služiti do dva uzastopna mandata od dvije i po godine.
Na taj položaj će vjerovatno doći neko koga će izabrati sadašnji predsjednik Vijeća Herman van Rompuy, kojem petogodišnji mandat ističe 30. novembra. Ako na čelo EK dođe ljevičar, Vijeće će vjerovatno izabrati desničara. Među potencijalnim kandidatima su bivši italijanski premijer Mario Monti i i bivši evropski komesar Jean-Claude Juncker. Ashtonovoj, koja je na poziciji visokog predstavnika EU za spoljnu politiku i sigurnost od 2009. godine, ističe mandat u decembru. RFE prenosi da se već zna ko će je najverovatnije zamjeniti – aktuelni ministar spoljnih poslova Poljske Radoslav Šikorski, osim ukoliko premijer Poljske Donald Tusk ne dođe na neku visoku funkciju u EK.
Šikorski je, navodno, naklonjen Francuzima i sada se smatra da je vrijeme da jedna od glavnih pozicija u Brxellesu ode u ruke nekoga ko dolazi iz novijih članica EU, iz centralne ili istočne Evrope. U slučaju da ne postane šef evropske diplomatije, Šikorski bi mogao da zamijeni sadašnjeg generalnog sekretara NATO-a Andresa Fogh Rasmussena, koji je na čelu Alijanse od 2009. godine. Novi čelnik NATO-a trebalo bi da bude imenovan prije ili za vrijeme samita Alijanse u septembru u Velikoj Britaniji. Među potencijalnim kandidatima su i aktuelni šef britanske diplomatije William Hague, britanski ministar odbrane Philippe Hammond i bivši njemački ministar odbrane Thomas de Maiziere.
Promjene se mogu očekivati i u vrhu Evropskog parlamenta pošto se predviđa da, poslije izbora u maju, ojača uticaj evroskeptika i ekstremne desnice, poput britanske Nezavisne partije, francuskog Nacionalnog fronta ili holandske Slobodarske stranke, što bi moglo narušiti sadašnji balans snaga.
