Na današnji dan, prije 161 godinu, rođen je jedan od najvećih umova svijeta, srpski naučnik Nikola Tesla, bez čijih bi izuma savremena civilizacija danas imala potpuno drugačiji izgled.
Tesla je rođen 10. jula 1856. godine u Smiljanu u Lici na prostoru tadašnjeg Austrijskog carstva kao sin pravoslavnog sveštenika, a svoje najznačajnije pronalaske izumio je u Americi.
Nasuprot svim velikim autoritetima njegovog vremena, Tesla je insistirao na pretvaranju naizmjenične struje u jednosmjernu.
Najviše je svijetu doprinio kao pronalazač obrtnog magnetnog polja, indukcionog motora, polifazne naizmjenične struje, generatora i kompletnog sistema proizvodnje i distribucije električne energije.
Tesla je konstruisao i generator struja visoke frekvencije i napona, danas poznat kao Teslin transformator, transformator bez jezgra, Teslina zavojnica ili Teslin kalem.
Tesla je došao u Ameriku 6. juna 1884. godine u NJujork sa pismom preporuke za Tomasa Edisona, koje je dobio od prethodnog šefa Čarlsa Bečelora, u kojoj je pisalo: “Ja poznajem dva velika čovjeka, a vi ste jedan od njih; drugi je ovaj mladi čovjek”.
Edison je zaposlio Teslu u svojoj kompaniji “Edisonove mašine”, gdje mu je ponudio da uradi potpuno reprojektovanje generatora jednosmjerne struje Edisonove kompanije, za šta mu je ponudio 50.000 dolara (1,1 milion dolara danas), kad sve bude uspješno završeno i napravljeno.
Tesla je radio skoro godinu dana i Edisonovoj kompaniji donio nekoliko patenata, koji su zaradili nevjerovatan profit, a kada je pitao o obećanih 50.000 dolara, Edison mu je odgovorio “Tesla, vi ne razumjete naš američki smisao za humor”.
Edison je pristao da poveća Teslinu platu za 10 dolara nedjeljno, kao vrstu kompromisa, što znači da bi trebalo da radi 53 godine da zaradi novac koji mu je bio prvobitno obećan.
Tesla je dao otkaz momentalno i osnovao sopstvenu kompaniju (Tesla Arc & Light Company). Počinje da pravi prve motore i generatore naizmjeničnih polifaznih struja.
Od 1887. do 1890. godine prijavljuje svoje najpoznatije patente iz oblasti polifaznih naizmjeničnih struja, generatore i motore, a sa inženjerima kompanije “Vestinghaus” napravio je pripreme za realizaciju prve hidrocentrale na Nijagarinim vodopadima po Teslinom sistemu, koja je bila jedno od svjetskih čuda toga doba.
U Njujorku izvodi javni eksperiment sa radio-upravljanim (teledirigovanim) brodom. Ovi patenti su mu posmrtno, pred Vrhovnim sudom SAD, donijeli prioritet u otkriću radija.
Tesla je bio pionir i radio-tehnike, bežične telegrafije i radara, a jedini je Srbin u čiju čast je nazvana jedna međunarodna jedinica mjere, jedinica mjere za gustinu magnetnog fluksa ili jačinu magnetnog polja – Tesla /T/.
U periodu 1901-1905. godine gradio je veliku eksperimentalnu stanicu – centralu sa visokim antenskim tornjem na Long Ajlendu kraj Njujorka, sa idejom da realizuje svoj “Svjetski radio-sistem”, ali taj projekat nikada nije završio, kao ni njegov projekat bežičnog prenosa struje.
U projektu “Svjetski radio-sistem”, govoreći ondašnjim tehničkim rječnikom, opisao je u 12 tačaka ono što se danas zove bežični internet, mobilna telefonija i dži-pi-es.
Jedini boravak Tesle u Beogradu bio je od 1. do 3. juna 1892. godine, kada je došao na poziv Đorđa Stanojevića, a primio ga je i kralj Aleksandar Obrenović, koji ga je odlikovao Ordenom Svetog Save.
Potom je Tesla održao čuveni pozdravni govor u današnjoj zgradi rektorata, studentima i profesorima beogradske Velike škole, gdje je rekao da je “ostao Srbin i preko mora, gdje se bavi ispitivanjima”.
“To isto treba da budete i vi i da svojim znanjem i radom podižete slavu srpstva u svetu”, poručio je Tesla studentima.
Teslin boravak u Beogradu ostavio je dubokog traga, međutim, iako je dobio 12. septembra priznanje engleskog udruženja inženjera i naučnika, ubrzo i počasnu titulu doktora Univerziteta Kolumbija, krajem 1892. godine nije prošao na izboru za redovnog člana Srpske kraljevske akademije.
Za dopisnog člana ipak je izabran 1894. godine, a za redovnog 1937. godine.
Tesla je umro 7. januara 1943. godine, u 77. godini, u hotelu “Njujorker” u Njujorku, gdje je i sahranjen nakon opela služenog u srpskoj Sabornoj crkvi Svetog Jovana Bogoslova na Menhetnu.
Posmrtni ostaci jednog od najvećih ljudi koji su živjeli u prošlom vijeku nalaze se u Muzeju Nikole Tesle u Beogradu u urni idealnog sfernog oblika.
U Srbiji se dan rođenja Nikole Tesle obilježava kao nacionalni Dan nauke.
