Od trenutka objave dogovora LDK-AAK-Nisma o formiranju zajedničke vlade, na Kosovu se vode polemike oko interpretacije člana 95 Ustava Kosova. Dok jedna strana navodi da po članu 95, pravo na formiranje vlade nakon izbora ima samo pobjednička partija, druga ipak kaže da to pravo imaju one partije ili koalicije koje su dobile neophodnu većinu za formiranje Vlade u Skupštini.
Hajredin Kuçi, potpredsjednik Demokratske partije Kosova Hashima Thaçija, i ministar pravde u tehničkoj vladi, izjavio je u srijedu na konferenciji za novinare da Ustavom Kosova, mandat za formiranje vlade pripada pobjedničkoj partiji, a kada se rezultati parlamentarnih izbora sertifikuju, onda će se raditi na formiranju koalicije sa ostalima.
„PDK će uspješno upravljati svojom pobjedom, i na taj način ćemo ispoštovati i pokazanu volju građana Republike Kosova. Pozivamo građane da vjeruju institucijama, Ustavu i zakonima, i da očuvaju smirenost“, kazao je on, dodajući da će ova partija sačuvati stabilnost i funkcionisanje države, institucija i demokratije.
Komentarišući postignut sporazum LDK-AAK-Nisma o zajedničkom formiranju vlade, Kuçi je rekao da je pravo političkih partija da prave takve sporazume, ali „volja građana i Ustav Kosova se ne mogu ugroziti političkim sporazumima“.
Kuçi je dodao da ova partija neće reagovati sve dok jedan takav sporazum ne prođe kroz institucionalne puteve, a u slučaju da se to desi, PDK će se obratiti Ustavnom sudu.
„Vjerujem da je ovo jedinstven slučaj u svijetu da ljudi prije sertifikacije rezultata prave sporazume. Potrebno je srpljenja“.
On je dodao da u slučaju nemogućnosti da se formira vlada, drugo rješenje je ponavljanje izbore, iako PDK tako nešto ne želi. Kuçi je dodao da će ova partija zadržati pozitivan pristup prema svim političkim subjektima prilikom formiranja vlade.
„Najprije je potrebna sertifikacija, potom postoji rok od mjesec dana za konstituisanje Skupštine, izbor rukovodstva Skupštine, a potom slijede naredni koraci…Sve ovo što govorimo je hipotetički. Imamo još mjesec dana, neka se slegnu strasti, smiriće se situacija. Pozivam samo građane da se ne osjećaju loše“, poručio je on.
Čelnik Demokratske partije Kosova (PDK), Hashim Thaçi, napisao je na Facebooku u srijedu da je mandatar buduće vlade njegova pobjednička partija, a koja je pre izbora ušla u koaliciju sa manjim političkim subjektima.
“Garantujem građanima i glasačima da ćemo mi početi sa Novom misijom – sa ekonomskim razvojem naše zemlje, a na osnovu zakonskih i ustavnim rokova”, napisao je Thaçi, koji je na izborima dobio 30 posto glasova, odnosno oko 35-36 poslaničkih mandata.
Za formiranje vlade potrebna je većina u Skupštini od 61 glasa, što znači da bi u ovom slučaju Thaçi morao da uđe u koaliciju sa nekom od albanskih partija.
U međuvremenu, lideri doskorašnjih opozicionih partija, Demokratskog saveza Kosova (LDK) i Alijanse za budućnost Kosova (AAK), te i partija ‘Nisma’ Fatmira Ljimaja, u utorak su donijeli odluku o zajedničkom djelovanju i formiranju vlade, koja bi obezbjedila potrebnu većinu u Skupštini.
Pokret Samoopredeljenje ostao je izvan ovog dogovora, ali su izrazili podršku uz uslov da se ne privatizuju Trepča i Pošta i telekomunikacije Kosova, kao i se zamrznu razgovori sa Srbijom i formiranje Asocijacije srpskih opština. Na osnovu dogovora, Ramush Haradinaj, lider AAK, bio bi nominovan za premijera.
Mjesto predsjednika Skupštine će pripasti LDK-u, kao i mjesto predsjednika, u skladu sa Ustavom. Nisma će biti predstavljena sa jednim zamjenikom premijera. Ovaj dogovor je bio dovoljan za simpatizere svi ovih partija da u utorak uveče do kasno u noć slave na glavnom trgu i po ulicama Prištine, iako su lideri pozivali da se uzdrže od slavlja.
S druge strane, i zvaničnici PDK su naveli da je zemlja sada u političkoj krizi, te i da je moguće da se ponove izbori.
Ustav Kosova navodi da: “Predsjednik Republike Kosovo, nakon izbora i konsultacija sa političkim partijama ili koalicijama koje su dobile neophodnu većinu za formiranje Vlade u Skupštini, predlaže Skupštini kandidata za premijera. Kandidat za premijera, u roku od petnaest dana od imenovanja predstavlja Vladu pred Skupštinom Kosova i zahtjeva glasanje Skupštine o izboru Vlade. Vlada se smatra izabranom ako je za njen izbor glasala većina od ukupnog broja poslanika Skupštine Kosova”.
Dren Doli iz Grupe za pravne studije kaže da pošto predsjednica zemlje zakaže prvu sjednicu, poslanici polažu zakletvu i preuzimaju svoj poslanički mandat.
“Potom predstoji da koalicije unutar Skupštine Kosova predlože mandatara za buduću vladu. Takav prijedlog šalje se predsjednici, koja potom taj prijedlog šalje Skupštini za mandatara vlade. Ostaje onda na njemu da formira vladajuću koaliciju, koja treba da se izglasa većinom glasova u Skupštini Kosova”, naglašava Doli.
Po njegovim riječima, na osnovu normi Ustava, koalicija opozicionih partija može da formira buduću vladu.
“To pitanje je regulisano Ustavom, i norma uglavnom određuje da grupa poslanika ili koalicija poslanika koja ima većinu u Skupštini Kosova, može da predloži mandatara vlade. Uloga predsjednice u konkretnom slučaju je da to ime, koje većina poslanika predloži, predloži Skupštini kao budućeg premijera, a koji potom ima pravo da predloži svoj kabinet koji treba da se takođe izglasa većinom u Skupštini”, objasnio je Doli.
Ukoliko Vlada ne dobije 61 glas, predsjednik Kosova u roku od deset dana imenuje nekog drugog kandidata, na osnovu iste procedure. Ako ni tada ne uspe da se Vlada izglasa, ponovo se raspisuju prijevremeni parlamentarni izbori.
Thaçijeva partija i dalje izražava uvjerenje da su oni, kao pobjednička partija, jedini mandatar Vlade u ovom slučaju, te dodaju da ovaj dogovor opozicije neće spriječiti nastavak razgovora te partije o vladajućoj koaliciji.
U suprotnosti, obratiće se odmah Ustavnom sudu, koji inače jedino interpretira Ustav.
