Nakon uspostave pune kontrole nad Islamskom zajednicom u Makedoniji, Kosovu i Crnoj Gori, u cilju ostvarivanja potpune ekonomske i političke dominacije na prostoru bivše Jugoslavije (izuzev Slovenije I Hrvatske) Turska ne odustaje od „preuređenja“ Islamske zajednice u Bosni i Hercegovini, ali i u Srbiji nametanjem novog koncepta koji za cilj ima formiranje “treće” islamske vjerske zajednice u Sandžaku.
Skorašnji ultimatum koji je ministar Sulejman Ugljanin postavio Vladi Srbije za potpisivanje koalicionog sporazuma o njegovom učešću u vladi usko je povezan sa njegovom ulogom u ovom projektu.
Za razliku od prethodnog koncepta, kojeg je zastupao ministar vanjskih poslova Turske, Ahmet Davutoglu uz pomoć dva bošnjačka ministra u Vladi Srbije, novi zastupa turski reis Mehmet Gormez koji je oko sebe već okupio grupu “nezadovoljni imami” koju predvode Makić i Leković.
Glavni ideolog ovog koncepta je ministar Rasim Ljajić koji je zadužen za obezbjeđivanje podrške zvaničnog Beograda. Ljajiću se kroz ovu inicijativu otvara opcija jačeg utjecaja na sandžačkoj političkoj sceni, kroz preuzimanje primata nad Islamskom zajednicom u Srbiji, ali i moguće raslojavanje SDA, s obzirom na dvije struje unutar nje: one koja podržava IZS na čelu sa Ademom Zilkićem i one koja podržava formiranje treće islamske zajednice.
Njegov kolega Ugljanin, zbog dobrih veza sa turskim državnim vrhom, ima zadatak da uspostavlja kontakte najviših predstavnika dviju zemalja.
Turska neće da preduzima nikakve aktivnosti na realizaciji ovog koncepta dok ne dobije “zeleno svjetlo” od državnog vrha Srbije.
Ovakva usaglašenost je u tonu i razmjena posjeta visokih zvaničnika dviju zemalja te brojnih poziva na saradnju Turske i Srbije.
Na nezadovoljnoj grupi imama je propaganda na terenu kako bi za novu ideju okupili što veću grupu kolega i vjernika i ona je već neko vrijeme veoma prisutna na području Sandžaka.
Treća vjerska zajednica, koja bi u početku djelovala samo u Sandžaku, zvala bi se “Ujedinjena Islamska zajednica u Srbiji” na čijem čelu bi bio novi glavni muftija.
Plan je smimšljen u Ankari krajem decembra, kada je grupa sandžačkih imama boravila u Turskoj gdje su ih odvojeno primili reis Gormez i turski premijer Redžep Tajip Erdogan, o čemu su mediji već izvještavali. Finansiranje treće islamske zajednice, njene aktivnosti, ali i potpunu kontrolu na sebe bi preuzela Uprava za vjerska pitanja Turske kojom rukovodi Gormez.
Zanimljijvo je, međutim, da novi koncept podrazumijeva najprije jednu Islamsku zajednicu u Sandžaku, dok bi mešihati u Preševu i Beogradu, gdje je i sjedište Rijaseta IZS, ostali autonomni u početku, a u finalu oni bi u novi model bili uključeni “nametanjem” svršenog rešenja.
U trećoj islamskoj zajednici, prema sadašnjem planu, nema mjesta za muftiju Muamera Zukorlića, pa ni za službenike, odnosno ostale funkcionere sadašnjeg sandžačkog mešihata. Predviđeno je da se Zukorliću ponuda servira po principu “uzmi ili ostavi”.
Realizacija inicijative sa konceptom formiranja treće islamske zajednice je uveliko u toku, a u narednoj fazi se očekuje da Davutoglu od državnog vrha dobije podršku za sprovođenje novog koncepta, a potom bi uslijedila posjeta Gormeza Sandžaku i ona bi bila finalna u realizaciji ovog projekta.
Imami zaduženi za propagandu najnovije ideje na terenu su već uveliko aktivni, a u planu je potpuna medijska i svaka druga blokada predstavnika Mešihata IZuS i Zukorlića.
Istovremeno, imami zaduženi za širenje propagande, finansijski potpomognuti od strane Turske, bi trebalo da “kupe” i na taj način pridobiju što više sandžačkih imama, s ciljem potpunog slabljenja dviju aktuelnih islamskih zajednica. Njima je obećana svaka pomoć lokalnih samouprava u kojima su na vlasti Ugljaninova SDA i Ljajićeva SDP, odnosno SDPS, ali je svoje usluge velikodušno ponudio i doskorašnji lider BDZ-a Elfić Emir.
Kako nova inicijativa više nije tajna među bošnjačkim vjernicima, u Sandžaku je već neko vrijeme “podignuta tenzija” što bi moglo dovesti do većih sukobljavanja, posebno među onima koji su lojalni Ugljaninovoj SDA mada ništa drugačije nije ni u taboru mešihata IZuS.
Poznato je da su pripadnici SDA lojalni izmišljenom Rijasetu IZS koji je nastao 2007. godine, kada je grupa imama iskazala neposlušnost muftiji Zukorliću, koji za to cijepanje optuživao Ugljanina. Dugo nakon toga su trajali međusobni sukobi uz upotrebu i oružja.
Nametanje gotovog rješenja prijeti novim podjelama i sukobima u Sandžaku koji bi, mogli biti mnogo ozbiljniji od onih koji su se dešavali nakon 2007. godine, a koji bi mogli poslužiti Srbiji da u svemu tome odigra ulogu “mirotvorca”, ali i svoju odgovornost za stabilnost Sandžaka – što je uslov približavanja EU – prebaci na drugi dio terena, te javnosti to predstavi kao uspjeh (u evropskim integracijama), pogotovo nakon talasa nezadovoljstva nedavnim sporazumom Srbije i Kosova.
