Pojavom bogumilizma u X vijeku mjenja se slika Balkana. Bogumili su bili pripadnici jednog verskog i društvenog pokreta u Evropi u srednjem vijeku koji ima korijene u duhovnim učenjima sa Istoka. Bogumili su pozivali na duhovnost i na odbacivanje crkvene hijerarhije, svega što je materijalno a njihovi glavni politički ciljevi su otpor državnim i crkvenim vlastima.
Bogomili su odbacivali krštenje, ikone, liturgije, čuda, crkvene kanone i crkvene zakone, odbacivali su i sveto trojstvo. Njihova doktrina se zasnivala na tome da nema posrednika između čovjeka i Boga. Uvijek su se borili protiv vlasti i nepravdi. Da je bogumilizam bio ozbiljan pokret govori i činjenica da su protiv njega organizovane inkvizicije od strane rimokatoličke i anateme od pravoslavne bizantijske crkve.
Prema svim činjenicama i dokazima, pojam Torbeš se dovodi u direktnu vezu sa bogomilima, tj. sa vjerovanjem koje je bilo itekako prisutno i na kosovskoj i na makedonskoj strani Šar – planine, kao što je bilo mnogo rašireno i čitavoj Evropi, počevši od X vijeka. Međutim, na Kosovu se termin Torbeš u današnje vrijeme vezuje samo za pripadnike Bošnjaka u Župi, Gori i Podgori.
Osmanlije zaposedaju Kosovo u XIV i XV vijeku samim tim i Torbeši bogumilskog vjerskog karaktera potpadaju pod osmansku vlast. Dolaskom na Kosovu sa sobom su donijeli vjeru islam i časni Kur’an. Bogumilska vjera se znatno razlikovala od vjere susjednih zemalja te su bili zvanično proglašeni krivom vjerom od strane i katoličke i pravoslavne crkve i bili proganjani. Dolaskom Osmanskog carstva bogumili Šar-planinske oblasti su masovno prelazili na islam i to svojom voljom bez ikakve prisile, zato što je skoro 80% njihovog vjerskog učenja bilo identično sa vjerom islam.
Nakon pada Osmanskog carstva 1912. godine Kosovo ulazi u sastav Kraljevine SHS a kasnije i u Kraljevini Jugoslaviji. Od ovog perioda pa sve do 1993. Bošnjaci Kosova su nazivani raznim imenima, ospravajući im njihov nacionalni identitet, bili su: torbeši, muhamedanci, muslimani, srbi muslimanske vjeroispovjesti, jugosloveni, ostali, Muslimani, i raznim drugim pogrdnim imenima.
Muslimani-Bošnjaci Kosova su 90-ih osnivali dvije političke stranke, Stranka demokratske akcije Kosova (SDA) i Demokratska reformska stranka Muslimana Kosova (DRSM)…… Ovo je kratki izvod sa današnjeg izlaganja, a potpuni ekspoze magistra Hermina Memišija na temi “Historija kosovskih Bošnjaka” iznijet ćemo u posebnom članku.
