Dok se u Briselu godinama vodi politički dijalog radi normalizacije odnosa Kosova i Srbije, unutar zemlje se vrši napor da se uspostavi dijalog među kosovskim Albancima i Srbima. Dok jedna strana smatra da je taj dijalog na zadovoljavajućoj razini, druga, pak, navodi da je etnička distanca visoka.
Predsjednik Kosova Hashim Thaçi je juče po prvi put održao javnu debatu sa srpskim medijima i predstavnicima civilnog društva u Čaglavici kod Prištine, na kojoj je govorio i odgovarao na pitanja koja se tiču dešavanja kroz koja prolazi Kosovo, kao što su vojska, Zajednica opština sa srpskom većinom, imovina Kosova i slično.
On je na debati rekao da su kosovski Srbi često bili konstruktivni i spremni na saradnju, dok je Beograd taj koji je destruktivan u odnosima sa Kosovom.
“Mi ćemo i dalje nastaviti sa ovakvim debatama. Ja ću komunicirati sa svim zajednicama. Biću na raspolaganju svim medijima i predstavnicima civilnog društva kako bi radili zajedno na izgradnji naše zajedničke domovine”, kazao je Thaçi .
Kakav je, zapravo, dijalog među kosovskim Albancima i Srbima na Kosovu?
Za Valdetu Idrizi, izvršnu direktoricu Civikosa – mreže nevladinih organizacija na Kosovu, situacija je zadovoljavajuća, a taj dijalog se iz godine u godinu unapređivao.
“Širom Kosova se može vidjeti različita saradnja. Ne radi se uvijek samo o saradnji između organizacija, već postoje i zajedničke inicijative koje imaju zajednički interes. Ta saradnja je prisutna gotovo u svim opštinama gdje živi to pomješano stanovništvo”, ocenuje Idrizi.
S druge strane, direktor Centra za mir i toleranciju Nenad Maksimović navodi da se međuetnički dijalog između predstavnika akademije, institucija i političkih aktera na lokalnom nivou nije desio upravo zbog preopterećenosti političkog dijaloga Kosova i Srbije.
“Etnička distanca je i dalje nepodnošljivo visoka. Nivo interakcije zajednica je sveden samo na nivo interesa, a ne na nivo ličnog prijateljstva i najnormalnije saradnje. Broj međuetničkih brakova je na nivou statističke greške, a javne veze različite zajednice su apsolutno niske, odnosno svaki nivo onog iskrenog odnosa se završava među četiri zida. To je ono što je potrebno, potrebni su hrabri istupi pojedinaca i organizacija i, možda, malo veće razumevanje pozicije manjinske zajednice na Kosovu”, kaže Maksimović za RSE.
U vezi sa tim, Valdete Idrizi smatra da su mnoge organizacije pronalazile zajednički interes za saradnju, kao što su Udruženja nestalih Albanaca i Srba, i to prije političkog dijaloga Kosova i Srbije.
Takođe, mladi iz Sjeverne i Južne Mitrovice već godinama sarađuju posredstvom Rock škole.
“Ne možemo reći da uvijek sve grupe sarađuju, ali mislim da saradnja ipak postoji”, ističe ona.
S druge strane, kulturna saradnja između Albanaca sa Kosova i Srba iz Srbije može se reći da je jača od one između dvije zajednice unutar Kosova.
Umjetnici su se pronalazili u književnim susretima, zajedničkim pozorišnim produkcijama i projektima koji su predstavljeni širom regiona.
Jedan od primjera kulturne saradnje bio je književni festival Do you read me u organizaciji nevladine organizacije Community building iz Mitrovice, Multimedijalnog centra u Prištini i beogradskog festivala Krokodil, ili srpsko-albanska predstava Romeo i Julija u koprodukciji Radionica integracije iz Beograda i Multimedijalnog centra u Prištini.
Saradnju ostvaruju i Inicijative Mladih za ljudska prava Kosova i Srbije.
