Ledena kugla težine između šest i osam kilograma koja je iz vedrog ljetnog neba 9. septembra 2010. godine pala na kuću porodice Petrović iz Svrljiga (Srbija), doletjela je sa visine od 6.000 metara brzinom od oko 1.200 kilometara na sat, utvdio je profesor geohemije Pavle Premović, rukovodilac Laboratorije za geohemiju, kosmohemiju i astrohemiju Univerziteta u Nišu.
Praćen bučnim huktanjem, pri spoljnjoj temperaturi od preko 25 stepeni Celzijusa komad leda ovalnog oblika, nešto veći od fudbalske lopte, zario se u kuću Petrovića, načinivši rupu na krovu prečnika jednog metra! Iako je porijeklo svrljiškog nebeskog ledenog tijela još misterija, niški naučnik utvrdio je da se ne radi o otpadnoj vodi iz aviona koja se zamrzla na velikoj visini, što je bila jedna od prvih pretpostavki, niti da sastav leda odgovara morskoj vodi.
Prema Premovićevoj teoriji, u pitanju je najvjerovatnije megakriometeor, veliki atmosferski komad leda koji nastaje vrtložnim dejstvom ćudljivih vazdušnih struja na velikim visinama, pri izuzetno niskim temperaturama.
– Sjedio sam na travi svega šest metara od kuće kada je ledena kugla udarila u krov. Taj zvuk, to huktanje nesvakidašnje frekvencije koje se čulo dok je padala, nikada neću moći da zaboravim. Intereseantno je to što je led bio suh kada smo ga uzeli u ruke, a napolju je bilo oko 29 stepeni – kaže Dragan Petrović.
– Preliminarna mjerenja pokazala su da je voda prilično alkalna i da je slabiji provodnik električne struje. Hemijski test na prisustvo hlorida i amonijaka nije pokazao čak ni da su navedene hemijske vrste prisutne u tragovima. Ovo je značajno jer odsustvo tragova hlorida isključuje u potpunosti morsku vodu kao izvorni materijal a odsustvo tragova amonijačnih jona otpadnu vodu iz aviona. Hemijska analiza tragova elemenata kao što su magnezijum, aluminijum, silicijum, gvožđe ukazuju na sličnost sa uobičajenim atmosferskim padavinama – kišom i snijegom, što ide u prilog teoriji da je u pitanju megakriometeor – otkriva prof. Premović.
Njegova udarna energija je bila oko 0,5 megadžula, što je bilo dovoljno da polomi tri sloja ćeramide ukupne debljine oko deset centimetara i da načini otvor na krovu.
– Megakriometeor nastaje slično kao i grad: u višim slojevima atmosfere djeluju vorteksi, snažna vrtložna kretanja vazduha. Oni okreću i lijepe kapi zaleđene vode i mogu da pod određenim okolnostima naprave komad leda, slično kako se uvećava grudva koja se kotrlja niz padinu – objašnjava Premović.
