Ovo je ocjena koju su izneli potpredsjednica Evropskog parlamenta Ulrike Lunaček i austrijski ekspert za Balkan Vedran Džihić.
Oni smatraju da je razlog za egzodus građana Kosova posljednjih mjeseci nepostojanje vizne liberalizacije.
“Potrebna je hrabrost za brzu viznu liberalizaciju, efikasna strategija širenja EU, ofanzivni dijalog sa pet preostalih članica EU koje nisu priznale Kosovo i nova inteligentna strategija migracije”, podvlače dvoje lobista nezavisnosti Kosova iz Austrije, koji ističu da se problemi mogu savladati “resetovanjem” dosadašnje politike.
Oni su, u autorskom tekstu objavljenom u bečkom dnevniku “Standard”, ukazali da Rona Nišliu nije mogla, prije tri godine, da nastupa na Evrosongu za Kosovo, već je za Albaniju osvojila peto mjesto, Melinda Kelmendi, džudistkinja, nije mogla da učestvovuje na Olimpijskim igrama u Londonu, a kosovska reprezentacija u fudbalu može da igra samo prijateljske utakmice.
Takođe i u borbi protiv korupcije i organizovanog kriminala, kako ističu Džihić i Lunaček, situacija je ista, i Kosovo ne može postati članica Europola i Interpola pošto sedam godina od nezavisnosti pet članica EU nije priznalo “najmlađu državu Evrope”.
Isto tako, oni kritikuju što Kosovo još nije član UN, iako je do sada priznato od strane 110 zemalja članice svjetske organizacije.
Lunaček i Džihić podsjećaju da i kod sporazuma o stabilizaciji i pridruživanju sa EU, Kosovo iako je dokument gotov pregovori u Savjetu bivaju odugovlačeni, dodajući da Španija, jedna od zemalja koja ne priznaje nezavisnost Kosova, iz straha od katalonskih težnji ka nezavisnošću stalno izmišlja nove oblike otpora protiv usvajanja Sporazuma.
Lista prepreka samostalnosti Kosova, kako naglašavaju izvjestilac Evropskog parlamenta za Kosovo i istraživač Austrijskog instituta za međunarodnu politiku (OIIP), se može nastaviti.
Za stanovništvo najopipljivija činjenica, prema njihovom mišljenju, jeste što još uvijek ne mogu slobodno da putuju u EU, dok sve ostale države zapadnog Balkana već godinama imaju to pravo.
“Mi smo drugačijeg mišljenja od ministarke unutrašnjih poslova Austrije Johane Mikl-Lajtner. Da je postojala vizna liberalizacija od početka decembra prošle godine ne bi više hiljada Kosovara pokušalo da napusti svoju zemlju. Osjećaj zatočenosti i bez perspektive je proteklih mjeseci kod mnogi ljudi na Kosovu prevagnulo”, ukazuju Lunaček i Džihić.
Oni smatraju da je razlog za egzodus premali napredak u pravcu vizne liberalizacije, dodajući da je, pored eksternih faktora, prouzrokovan i internim uzrocima – loša ekonomska i socijalna situacija, loš zdravstveni sistem, premali uspjesi u borbi protiv korupcije i prije svega visoka stopa nezaposlenosti mladih.
“Zbog loših ekonomskih podataka može se govoriti o krizi sistema. Kosovari vole svoju državu, ali su razočarani od svojih političkih elita, koje se brinu samo o sebi”, podvukli su oni.
Formiranje vlade u decembru prošle godine, kako su naglasili, obrisalo je i posljednje ostatke poverenja, jer je dovela na vlast jednu vladu koja ne donosi nikakvu nadu na promjene.
“Ministarka Mikl-Lajtner je tokom svoje posjete Kosovu i pokrenute kampanje jasno stavila do znanja da u Austriji građani Kosova nemaju gotovo nikakve šanse na azil. Bolje bi bilo da je posljednjih godina više doprinijela tome da ministri unutrašnjih poslova EU imaju pozitivniji stav prema viznoj liberalizaciji za Kosovo”, kritikovali su Lunaček i Džihić.
U zajedničkom komentaru oni su konstatovali da je austrijska vlada propustila mnoge prilike, kao na primjer da Ministarstvo pravosuđa stavi na raspolaganje kvalifikovane sudije i državne tužioce za Euleks. To bi, prema njihovom mišljenju doprinijelo stabilizaciji i većoj vladavini prava na Kosovu.
Džihić i Lunaček smatraju da poruke poput “nemate kod nas nikakve šanse” samo doprinose tome da se građani Kosova upitaju da li uopšte žele EU, i da li bi sekularno Kosovo trebalo snažnije da se orijentiše u pravcu Turske i pojedinih arapskih zemalja, koje investiraju, grade džamije i pružaju socijalnu pomoć.
Retorikom i apelima se kriza ne može rješiti, upozoravaju oni dodajući da je za aktere na političkoj sceni, kako lokalnoj, tako i međunarodnoj, posljednji egzodus poziv na buđenje, i da se mora od prazne retorike i deklarativnog političkog stila preći na zasukanje rukava.
Teške i dugotrajne reforme su potrebne, a one zahtjevaju požrtvovane političare, koji manje govore i više djeluju, podvukli su Lunaček i Džihić dodajući da EU mora konačno da se oprosti od toga da sve gleda kroz prizmu sopstvene bezbjednosti i da mora učiti iz iskustva vizne liberalizacije susjednih država.
