Kako piše “Pobjeda”, neophodne ustavne promjene nijesu obavljene jer, osim što se radi o veoma složenim procedurama kombinovanim domaćim i nekim međunarodnim pravnim normama, upravo u tom periodu prištinske političke elite imale su priječe poslove.
Prvo su se koplja lomila oko ključnih odredbi Briselskog sporazuma; zatim nedovoljno jasno preciziranih pregovaračkih pozicija unutar američko-evropskog projekta normalizacije odnosa sa Beogradom; da bi u međuvremenu bili raspisani lokalni, a poslije njih i izbori na državnom nivou. Trenutno, kriza vlasti, odnosno svojevrsna institucionalna paraliza nije ,,zamrzla“ samo rješavanje crnogorskog pitanja, nego je dovela do ćorsokaka dobar dio mehanizama bez kojih nema ni vitalnih funkcija sistema.
Volja nesporna, ali…
U političkom smislu, međutim, naročito od sticanja nezavisnosti, na kosovskoj javnoj sceni nema relevantne stranke i partije, niti uticajnijeg lidera koji se suprotstavlja ustavnom definisanju statusa crnogorske manjine. Naprotiv, od predsjednice Atifete Jahjaga, premijera Hashima Thaçija, doskorašnjeg prvog čovjeka državnog parlamenta Jakupa Krasniqija, pa do Ramusha Haradinaja, svi su – baš svi, apsolutno spremni da u što kraćem roku, odmah po konstituisanju nove vladajuće većine, učine odlučujuće korake ka ustavnim promjenama i na taj način formalizuju, odnosno institucionalizuju sva manjinska i ljudska prava Crnogoraca, u skladu sa najvišim međunarodnim standardima.
Nakon toga, po mišljenju crnogorskog konzula u Prištini Radovana Miljanića, stvoriće se i uslovi za efikasnije rješavanje brojnih životnih problema, prvenstveno vezanih za imovinsko-pravna pitanja koja datiraju decenijama unazad.
On podsjeća da su se tokom 20. stoljeća naseljavali i dugo živjeli u pećkom i đakovičkom kraju, da bi poslije svakog iseljeničkog talasa iza njih ostajao dobar dio neprodate imovine – uglavnom zemlje, šuma, stambenih i drugih objekata. Vremenom, gotovo sva imovina je uzurpirana, što od privatnika, što od bivših opština, bivše Pokrajine, bivše Republike, odnosno država, pa se većina pokušaja vraćanja pokazala kao nemoguća misija.
Zemljišne knjige su razasute po mnogim gradovima u Srbiji, objašnjava Miljanić, a na nekadašnjim crnogorskim imanjima nikli su brojni objekti – kuće, zgrade, poslovni i drugi prostori, pa čak i fudbalska igrališta. Mnogi građani Crne Gore danas “kopaju”, uglavnom bezuspješno, po katastarskim arhivima Leskovca, Kraljeva, Niša, Čačka, Peći i Đakovice, izlažu se znatnim troškovima, plaćaju advokate i dolaze na duga i pretežno jalova sudska ročišta. U nekom narednom periodu, poslije konstituisanja vlasti, siguran sam da bi na nekom višem, pa i političkom nivou zvaničnici Podgorice i Prištine mogli doprinijeti da se taj ne mali problem crnogorskih građana makar ublaži a veoma komplikovane procedure i postupci pojednostave.
Što se ostalih segmenata života i rada Crnogoraca na Kosovu tiče, konzul Miljanić ističe da ni po jednom osnovu nemaju razloga da se osjećaju podređenim, odnosno građanima drugog reda, jer većinski albanski narod gaji veoma srdačne, prijateljske odnose i prema njima i prema Crnoj Gori. Tokom petnaestak mjeseci boravka u glavnom gradu Republike Kosovo, niti on, niti njegova asistentkinja nijesu doživjeli ni najmanju neugodnost, niti im se na nešto slično požalio bilo koji sunarodnik, iz bilo kojeg kosovskog kraja.
“Kosovari Crnu Goru doživljavaju kao dobrog, veoma poželjnog i poštovanog susjeda i veoma dobro pamte i često ističu brojne primjere čojstva i ljudskog ponašanja naše države i njenih građana tokom ne tako davne ratne prošlosti”, kaže crnogorski konzul, za Pobjedu.
U takvoj atmosferi, nije čudno što sve veći broj naših građana dolazi na Kosovo i svi su primljeni srdačno, sa izuzetnim poštovanjem. U Prištini je, primjera radi i novinar Marko Novaković, koji ovdje živi i radi, kao urednik u Radio Televiziji Kosovo 2, u Redakciji na crnogorskom jeziku. Tu je i direktor Redakcije Predrag Despotović iz Bara, a poznati trener, koji je vodio žensku košarkašku reprezentaciju Crne Gore Miodrag Baletić je u Prizrenu. Glavni je trener košarkaške seniorske ekipe iz tog grada.
“Omladince košarkaškog kluba Priština vodi mladi trener Vojkan Krgović iz Bara, a na najvećem univerzitetu dosta je uglednih profesora, predavača, zatim naučnih radnika, kao i istaknutih ličnosti u raznim ustanovama i institucijama. Svi ti ljudi, uz ovdašnje Crnogorce – “starosjedioce”, vrijedno i stručno rade i ugledni su i poštovani građani koji na najbolji mogući način reprezentuju i Crnu Goru i Crnogorce”, zaključuje Miljanić.
