Prvi predsjednik Narodne skupštine RS-a, osuđeni ratni zločinac Momčilo Krajišnik, preminuo je jutros oko šest sati u Univerzitetskom kliničkom centru RS-a u Banjoj Luci.
Iz ove zdravstvene ustanove je potvrđeno da je zločinac Krajišnik preminuo od posljedica infekcije novim koronavirusom. Na respiratoru u UKC-u RS-a je bio više od deset dana.
Krajišnik je bio ratni predsjednik Skupštine bosanskih Srba, kojeg je Tribunal u Hagu osudio na 20 godina zatvora za ratni zločin nad nesrpskim stanovništvom u BiH.
– Pretresno vijeće je ustanovilo da je Krajišnik učestvovao u udruženom zločinačkom poduhvatu, čiji je cilj bio izmijeniti nacionalni sastav stanovništva na područjima pod kontrolom republike bosanskih Srba tako što će se počinjenjem raznih zločina drastično smanjiti zastupljenost nesrba u tom stanovništvu – navodi se, između ostalog, u pravomoćnoj presudi od 17. marta 2009. godine.
Krajišnik je pravosnažnom presudom Haškog tribunala u martu 2009. proglašen odgovornim za deportacije, prisilna premještanja i zločine nad civilima Bošnjacima i Hrvatima u BiH u periodu od aprila do decembra 1992. godine, u općinama Zvornik, Banja Luka, Prnjavor, Bijeljina, Bratunac, Bosanska Krupa, Sanski Most, Trnovo i Sokolac.
U presudi Tribunala se, uz ostalo, navodi da je tadašnja Srpska demokratska stranka (SDS) krajem oktobra 1992. godine osnovala ratnu skupštinu bosanskih Srba, a na čelu joj je bio Krajišnik. Skupština je odmah počela s uspostavom paralelnih struktura vlasti, te 12. maja osnovala i vojsku.
– Po mišljenju Vijeća, sveukupni doprinos Krajišnika udruženom zločinačkom poduhvatu činilo je pomaganje uspostavljanja i održavanja stranačkih i državnih struktura SDS-a kao instrumenata počinjenja zločina… On je imao ovlasti da interveniše, ali nije bio zainteresovan za sudbinu zatočenih i protjeranih osoba. Krajišnik je želio da se muslimansko i hrvatsko stanovništvo u velikom broju iseli s teritorija bosanskih Srba i prihvatao je da se mora platiti teška cijena u patnjama, smrti i razaranjima koji su bili potrebni za ostvarivanje srpske dominacije i održive državnosti. Vijeće je konstatovalo da je Krajišnikova uloga u počinjenju zločina bila ključna – navodi se, uz ostalo, u presudi Tribunala.
Momčilo Krajišnik je u julu 1990. bio među osnivačima Srpske demokratske stranke (SDS) čiji je lider bio Radovan Karadžić. Prvobitno je imenovan za predsjednika lokalnog odbora te stranke Novi Grad Sarajevo. Od septembra 1990. bio je poslanik u Skupštini RBiH, a u decembru je imenovan za predsjednika ovog tijela. U julu 1991. godine je izabran u Glavni odbor SDS-a.
Krajišnik je bio učesnik mirovnih pregovora o BiH u američkom gradu Daytonu 1995. godine, a kasnije ga je Richard Holbrooke, specijalni američki izaslanik za Balkan, opisao kao “Gospodina Ne”, jer je bio beskompromisan tokom pregovora.
Na prvim poslijeratnim izborima u Bosni i Hercegovini, 1996. godine, Krajišnik je izabran za člana Predsjedništva BiH iz reda srpskog naroda. Na toj funkciji ostao je do 1998. godine.
Uhapšen je na Palama u aprilu 2000. godine i prebačen u pritvor Haškog tribunala. Njegovo hapšenje je bivša glavna haška tužiteljica Carla Del Ponte nazvala “iznimno bitnim događajem”, a bivši američki izaslanik za Balkan Richard Holbrooke “jednim od najbitnijih događaja koji su se zbili na Balkanu” nakon rata.
Nakon odsluženih 13 godina zatvorske kazne zbog počinjenih zločina protiv čovječnosti, Krajišnik se vratio kući, na Pale. Iako je osuđen na 20 godina zatvora, predsjednik Tribunala Theodor Meron, početkom jula 2013. donio je odluku o njegovom prijevremenom oslobađanju nakon što je odslužio dvije trećine zatvorske kazne. Krajišnik je devet godina kazne proveo u pritvoru Haškog tribunala, ali je zadnje četiri i po godine proveo u zatvoru u Velikoj Britaniji. Rođen je 1945. godine u Zabrđu, općina Novi Grad, Sarajevo.
