Kada je albanski premijer Edi Rama u intervjuu za kosovsku televiziju Klan Kosova izjavio da je ujedinjenje Albanaca Albanije i Kosova nezaobilazno i da je pitanje samo kako će se to desiti u funkciji EU – kao jedan prirodan proces uz razumijevanje svih, ili kao reakcija na evropsko slepilo – reakcije u Srbiji su bile brze i oštre.
Premijer Aleksandar Vučić je preko Tvitera obećao Rami da se „Kosovo i Albanija nikada neće ujediniti“, a Marko Đurić, direktor vladine kancelarije za Kosovo je na vanrednoj konferenciji kazao da „izjave albanskog premijera predstavljaju napad na mir, grubu prijetnju stabilnosti u regiji i opasan poziv na prekrajanje granica na Balkanu“.
Zašto u Srbiji uvijek dolazi do burnih reakcija kada se pomene „nacionalno ujedinjenje Kosova i Albanije“?
Kosovski analitičar i sociolog Ismailj Hasani kaže da su reakcije u Srbiji prirodne zato što je Srbija konačno shvatila da se albanski narod više ne može ignorisati, kao što je to ranije bio slučaj kada su postojale rigidne politike srpske države prema ovom narodu.
„Sada Albance na Balkanu sa svim potencijalima, resursima i dostignućima, svaka država treba ozbiljno da uzme u obzir, u ovom slučaju i Srbija. Ali nažalost, Srbija kao svadljiv susjed, reaguje drsko i grubo, bez upotrebe diplomatije ili iskazivanja zrelosti. I time Srbija smatra da rizik dolazi. Dakle, ukoliko dođe do tog ujedinjenja, svijet će se prevrnuti“, kaže Hasani.
On dodaje i da se ne radi samo o strahu Srbije, već i o neobjašnjivoj paranoji, jer srpska država pati od ratnih posljedica.
“Srbija je dosta u unutrašnjim nevoljama. Da bi se preusmjerilo sa problema unutar države, koristi se ovakva prilika i reaguje se na nešto što su iz susjedstva rekli, iako su i sami Srbi svjesni da takvi procesi, sad zasad, ne mogu da se dese, iako to Albanci žele. Ali, do toga neće doći zbog geostrateških konsolacija, ali i zato što do ujedinjenja ne može doći kada traje i proces evroatlanskih integracija. Kosovo ima svoju platformu za to a što podrazumijeva pridruženje i stabilizaciju, liberalizaciju viza, i niz uslova koje treba da ispuni. Dakle, ujedinjenje je u ovom trenutku imaginacija”, kazao je on.
Analitičar iz Beograda Dušan Janjić smatra da reakcije u Srbiji na to pitanje nastaju iz nekoliko razloga.
„Prvi razlog je Kosovo…To je nastalo 90-ih godina, upravo u doba konfrontacije, odnosno Miloševićeve politike prema Kosovu. To je bila politika neznanja, politika ukidanja svakog oblika autonomnog, teritorijalnog, političkog postojanja Albanaca sa Kosova, pa čak i negiranje njihovog postojanja. Dakle, to je bila neka neuspješna politika aparthejda, koja se na kraju pretvorila u stvaranje jedne albanske, nove države u etničkom smislu“, kazao je on.
Osvrćući se na programske ciljeve SNS-a iz 2013. – da se u budućnosti stvore uslovi za formiranje zajedničke ili jedinstvene države srpskog naroda na teritoriji Srbije i Republike Srpske, Janjić kaže da često ljudi nespremni da izgovore što stvarno misle i, sanjajući neke zabranjene snove, vole da to poručuju tako što napadaju drugoga kad to isto traži.
„Ta ideja, da bi i Srbija trebala da dobije neke kompenzacije zašto što gubi Kosovo, kako se to govori, je jako živa, i onda je Edi Rama jako dobar povod da se kaže Evropi i ostalima u suštini i ono što je rekao i Edi Rama – ako vi ne slijedite naš interes, mi ćemo drugim putem. Ako Albanci ne slijede taj interes, šta vi nama osporavate politiku Dodika“, navodi on.
Janjić takođe smatra da je su u Beogradu procjenili kako Edi Rama i Hashim Thaçi spremaju blokadu Briselskog sporazuma.
U međuvremenu, iz EU su poručili da Zapadni Balkan ima jasnu evropsku perspektivu i da su svi partneri u regionu potvrdili njihovu posvećenost ispunjavanju svihpotrebnih kriterijuma, u skladu sa principima i standardima EU.
„Oni na tom putu napreduju svojim tempom i očekujemo da nastave napore za dalji progres. Pod obavezama se podrazumijeva i regionalna saradnja, pomirenje, i dobrosusjedski odnosi; bilo kakve provokativne izjave u tom kontekstu su neprihvatljive“, navodi se u reakciji EU.
