Pred sami kraj Osmanske carevine, prema sačuvanim dokumentima, u Sarajevu su te davne 1874./75. godine bile 104 mahale, među kojima bijaše i ona Hubijar-agina. Ime dobi po istoimenom vakifu koji krajem 16. stoljeća podiže mesdžid u današnjoj ulici Medrese, priča Mufid Garibija, arhitekta i dobar poznavalac historije grada.
Paljenje medrese
Ovaj lijepi gradski kvart razvi se početkom tog 16. stoljeća kada poznati bosanski sandžak-beg Mihaloglu Firduz-beg osnova medresu po kom cijeli kvart dobi naziv. Bio je poznat i po tome što 1509. godine na čaršiji podiže hamam, koji je smješten u današnjoj ulici Prote Bakovića, a njegovi temelji su nedavno iznova otkriveni.
– Tako će Fidruz-beg provesti vodovod sa Sedrenika koji će napajati njegovu medresu, mekteb i čuveni hamam. Baš na taj vodovod i trgovac Hubijar-aga će se nasloniti i napraviti svoj lijepi mesdžid koji stoji, evo, sve do danas i to tačno na Mejdanu medreseta. Drvene sofe, drvena munara i džamija s debelim ćerpičnim duvarovima, tj. zidovima, odavno ukrašava ovaj kvart – ističe Garibija.
No, dolaskom Eugena Savojskog izgorjele su i medresa i džamija, ali su je stanovnici u kasnijim godinama uspjeli obnoviti. U samom dvorištu ukopan je i vakif ovog mesdžida Hubijar-aga. Nekada je džamija bila pokrivena šindrom, a kasnije ćeremitom. Za ovu džamiju veže se i istinita priča čija se radnja odigrala u prošlom stoljeću.
– Historičari je nisu zapisali, ali ostala je da se prepričava među starosjediocima. Naime, najveće bombardiranje Sarajeva od njemačkih okupatora bilo je 13. aprila 1941. godine. Poznato je da je tada pogođena škola na Vratniku, gađani su i Hrid, Bjelave, Skenderija, hoteli na Ilidži… Posebno su gađane medrese zato što se jedna radiostanica nalazila na ovom prostoru – kaže Garibija.
Velika opasnost
Jedna od velikih bombi tog je dana pogodila i džamiju, ali nekim čudom nije eksplodirala, nego se zabila duboko u pod. Prema kazivanjima, da je eksplodirala, ne bi raznijela samo džamiju i kuće oko nje, nego bi stradalo još i 46 starosjedilaca ovog kvarta iz porodice Zubetljaka. Bila je to velika opasnost. Sarajlije pričaju da je bilo bombi teških i po 500 kilograma.
Pukotine na temeljima
Garibija nadalje kazuje da su inžinjerske jedinice okupatora otkopale bombu, napravile skele i izvadile upaljač. U nemogućnosti vađenja cijele bombe teške oko 500 kilograma, odlučili su je osigurati i zabetonirati te posebnom tehnikom neutralizirati kako bi bila bezopasna. Od siline udara pri padu te bombe do danas se s vanjske strane vide pukotine na temeljima džamije.
