Izricanjem pravomoćne presude čelnicima takozvane Herceg-Bosne, Međunarodni krivični sud za bivšu Jugoslaviju (MKSJ) je nakon više od 24 godine postojanja, završio svoje djelovanje. Izricanjem ukupno više od 1.000 godina zatvora, te šest doživotnih kazni, Sud u Hagu je okončao svoju ulogu u procesuiranju ratnih zločina počinjenih na prostoru bivše Jugoslavije.
Presude Haškog tribunala ponajbolje svjedoče o karakteru ratnih dešavanja u Bosni i Hercegovini te o zločinima počinjenim u tom periodu. Indikativan je, s aspekta odgovornosti za ratne strahote 90-ih godina prošlog stoljeća, podatak da se najviše presuda odnosilo na političke, vojne i policijske zvaničnike iz RS-a i Srbije.
Kada govorimo o pravomoćnim presudama, optuženici srpske nacionalnosti su za zločine počinjene na teritoriju BiH osuđeni na ukupno 847 godina zatvora te na čak pet doživotnih zatvorskih kazni. Ukoliko u obzir uzmemo i pravomoćne presude za zločine počinjene van teritorija BiH, ta brojka raste na ukupno 957,5 godina zatvora. Uzimajući u obzir i prvostepene presude Haškog tribunala, za zločine počinjene na teritoriju BiH su srpski optuženici osuđeni na ukupno 887 godina zatvora te na šest doživotnih kazni.
Doživotne zatvorske kazne su dobili Stanislav Galić, Milan Lukić, Vujadin Popović, Ljubiša Beara i Zdravko Tolimir, a istom kaznom je nedavno prvostepenom presudom “nagrađen” i nekadašnji komandant Glavnog štaba Vojske Republike Srpske Ratko Mladić. Na 40 godina zatvora su osuđeni Goran Jelisić i Milomir Stakić te nepravomoćni i bivši predsjednik Republike Srpske Radovan Karadžić.
Ukupno je za zločine u BiH, računajući i današnju presudu, pravomoćno osuđeno 18 osoba hrvatske nacionalnosti na ukupno 277 godina zatvora. Najveće kazne su dobili Dario Kordić i Jadranko Prlić, koji su osuđeni na po 25 godina zatvora.
Za ratne zločine je pravomoćno osuđeno i pet Bošnjaka na ukupno 41,5 godina zatvora, a najveću kaznu je dobio Hazim Delić, koji je osuđen na 18 godina zatvora.
Jedna od najvećih zamjeri na račun rada Haškog tribunala se odnosila na sporost u provođenju postupaka. Zbog te sporosti, ali i zbog skrivanja pojedinih optuženih ratnih zločinaca, nisu okončani procesi protiv 16 osoba, koje su preminule prije izricanja presude, ili čak prije privođenja u Hag.
PROCESI KOJI SU OKONČANI SMRĆU OPTUŽENOG:
Janko Bobetko (Hrvat), optuženi preminuo prije nego što je prebačen na MKSJ
Slavko Dokmanović (Srbin), optuženi preminuo u pritvoru 29. juna 1998.
Đorđe Đukić (Srbin), optuženi preminuo 18. maja 1996. za vrijeme boravka na privremenoj slobodi
Goran Hadžić (Srbin), preminuo 12. jula 2016. godine
Mehmed Alagić (Bošnjak), preminuo 7. marta 2003. za vrijeme boravka na privremenoj slobodi
Milan Kovačević (Srbin), preminuo u pritvoru 1. avgusta 1998.
Simo Drljača (Srbin), preminuo prije nego što je mogao biti prebačen na MKSJ
Stipe Alilović (Hrvat), preminuo prije nego što je mogao biti prebačen na MKSJ
Slobodan Milošević (Srbin), optuženi preminuo u pritvoru 11. marta 2006.
Željko Ražnatović (Srbin), optuženi preminuo prije nego što je prebačen na MKSJ
Nikica Janjić (Srbin), optuženi preminuo prije nego što je prebačen na MKSJ
Slobodan Miljković (Srbin), optuženi preminuo prije nego što je prebačen na MKSJ
Goran Borovnica (Srbin), optuženi preminuo prije nego što je prebačen na MKSJ
Momir Talić (Srbin), optuženi preminuo 28. maja 2003. za vrijeme boravka na privremenoj slobodi
Janko Janjić (Srbin), optuženi preminuo prije nego što je prebačen na MKSJ
Dragan Gagović (Srbin), optuženi preminuo prije nego što je prebačen na MKSJ
Trinaest osoba je oslobođeno krivice nakon provedenih postupaka. Među njima su i zvaničnici Armije Republike BiH, poput generala Sefera Halilovića i Nasera Orića.
HAŠKI OPTUŽENICI KOJI SU OSLOBOĐENI KRIVICE:
Ante Gotovina (Hrvat), oslobođen krivice 16. novembra 2012. godine
Mladen Markač (Hrvat), oslobođen krivice 16. novembra 2012. godine
Ivan Čermak (Hrvat), oslobođen krivice 15. aprila 2011.
Sefer Halilović (Bošnjak), oslobođen krivice 16. oktobra 2007.
Dragan Papić (Hrvat), oslobođen krivice 14. januara 2000.
Zoran Kupreškić (Hrvat), oslobođen krivice 23. oktobra 2001.
Mirjan Kupreškić (Hrvat), oslobođen krivice 23. oktobra 2001.
Vlatko Kupreškić (Hrvat), oslobođen krivice 23. oktobra 2001.
Miroslav Radić (Srbin), oslobođen krivice 27. septembra 2007.
Zejnil Delalić (Bošnjak), oslobođen krivice 20. februara 2001.
Naser Orić (Bošnjak), oslobođen krivice 3. jula 2008.
Momčilo Perišić (Srbin), oslobođen krivice 28. februara 2013.
Milan Milutinović (Srbin), oslobođen krivice 26. februara 2009.
Haški tribunal je podigao i u međuvremenu povukao optužnice protiv devet osoba. Radi se o Ivanu Šantiću (Hrvat), Peri Skopljaku (Hrvat), Marinku Katavi (Hrvat), Zoranu Mariniću (Hrvat), Nedjeljku Timarcu (Srbin), Goranu Lajiću (Srbin), Draganu Kondiću (Srbin), Dragomiru Šaponji (Srbin) i Milanu Zecu (Srbin).
Od 55 osoba srpske nacionalnosti koje su pravomoćno presuđene za ratne zločine počinjene na teritoriju BiH, njih 17 je priznalo krivicu i odgovornost za te zločine. Ukupno je pred Haškim tribunalom 19 osoba priznalo odgovornost za ulogu u ratnim zločinima počinjenim na prostoru bivše Jugoslavije. Krivicu su priznali Milan Babić, Predrag Banović, Miroslav Bralo, Ranko Češić, Miroslav Deronjić, Dražen Erdemović, Miodrag Jokić, Darko Mrđa, Dragan Nikolić, Momir Nikolić, Dragan Obrenović, Biljana Plavšić, Ivica Rajić, Duško Sikirica, Damir Došen, Dragan Kolundžija, Milan Simić, Stevan Todorović i Dragan Zelenović.
PRAVOMOĆNO OSUĐENE OSOBE SRPSKE NACIONALNOSTI:
Predrag Banović (8), Vidoje Blagojević (15), Dragan Jokić (9), Radoslav Brđanin (30), Ranko Češić (18), Miroslav Deronjić (10), Dražen Erdemović (5 – izjašnjavao se kao Hrvat, ali je pripadao Vojsci RS-a), Stanislav Galić (DOŽIVOTNI), Goran Jelisić (40), Momčilo Krajišnik (20), Milorad Krnolejac (15), Radislav Krstić (35), Dragoljub Kunarac (28), Radomir Kovač (20), Zoran Vuković (12), Miroslav Kvočka (7), Dragoljub Prcać (5), Mlađo Radić (20), Zoran Žigić (25), Milojica Kos (6), Milan Lukić (DOŽIVOTNI), Sredoje Lukić (27), Dragomir Milošević (29), Darko Mrđa (17), Dragan Nikolić (20), Momir Nikolić (20), Dragan Obrenović (17), Biljana Plavšić (11), Vujadin Popović (DOŽIVOTNI), Ljubiša Beara (DOŽIVOTNI), Drago Nikolić (35), Radivoje Miletić (18), Vinko Pandurević (13), Ljubomir Borovčanin (17), Milan Gvero (5), Nikola Šainović (18), Dragoljub Ojdanić (15), Nebojša Pavković (22), Vladimir Lazarević (14), Sreten Lukić (20), Duško Sikirica (15), Damir Došen (5), Dragan Kolundžija (3), Blagoje Simić (15), Miroslav Tadić (8), Simo Zarić (6), Milan Simić (5), Milomir Stakić (40), Mićo Stanišić (22), Stojan Župljanin (22), Duško Tadić (20), Stevan Todorović (10), Zdravko Tolimir (DOŽIVOTNI), Mitar Vasiljević (15), Dragan Zelenović (15); Vlastimir Đorđević (18), Miodrag Jokić (7), Milan Martić (35), Mile Mrkšić (20), Veselin Šljivančanin (10), Pavle Strugar (7,5) i Milan Babić (13).
PRAVOMOĆNO OSUĐENE OSOBE HRVATSKE NACIONALNOSTI:
Zlatko Aleksovski (7), Tihomir Blaškić (9), Miroslav Bralo (20), Anto Furundžija (10), Dario Kordić (25), Mario Čerkez (6), Drago Josipović (12), Vladimir Šantić (18), Zdravko Mucić (9), Mladen Naletilić (20), Vinko Martinović (18), Ivica Rajić (12), Jadranko Prlić (25), Slobodan Praljak (20), Bruno Stojić (20), Milivoj Petković (20), Valentin Ćorić (16) i Borislav Pušić (10).
PRAVOMOĆNO OSUĐENE OSOBE BOŠNJAČKE NACIONALNOSTI:
Rasim Delić (3), Enver Hadžihasanović (3,5), Amir Kubura (2), Hazim Delić (18) i Esad Landžo (15).
PRVOSTEPENE PRESUDE: Ratko Mladić (DOŽIVOTNI), Radovan Karadžić (40), Vojislav Šešelj (oslobođen krivice 31. marta 2016.)
(U tekstu su korišteni zvanični podaci MKSJ-a)
