Bosna i Hercegovina bi u narednim mjesecima trebala proći kroz novu fazu ugovornog odnosa s Evropskom unijom.
To je faza u kojoj BiH putem upitnika treba odgovoriti na više hiljada pitanja koja se odnose na političke, te ekonomske kriterije, kao i pitanja vezana za evropsku pravnu stečevinu. Ukoliko je uspješno okonča može se nadati kandidatskom statusu. Očekivanja su da se to dogodi naredne godine.
Naš susjed Crna Gora prošla je kroz ovu fazu, te je već šest godina kandidat za članstvo u EU. Istražili smo s kakvim se iskustvom u ovoj fazi suočila ova država, a što će nesumnjivo čekati i BiH.
U Delegaciji EU u Crnog Gori kazali su nam da je ova država sprovela značajne reforme, naročito u oblasti vladavine prava. Tokom ovog perioda, ističu, došlo je do zakonodavnih i institucionalnih promjena.
– Primjera radi, Crna Gora je izmijenila Ustav, čime je popločan put za jačanje nezavisnosti i nepristrasnosti pravosuđa. Stotine zakona i podzakonskih akata je usvojeno ili izmijenjeno sa ciljem ostvarivanja usklađenja sa standardima EU, i u krajnjem, sa ciljem stvaranja boljeg zakonskog okvira – navode u Delegaciji EU u Crnoj Gori.
Nekoliko primjera, kako tvrde, pokazuju konkretne koristi za crnogorske građane.
-Zahvaljujući usklađivanju crnogorskih zakona sa standardima EU, građani sada mogu da uživaju u bezbjednijoj hrani u ovoj državi kandidatu. Slično tome, roditelji sada mogu biti sigurni da će njihova djeca biti bezbjednija igrajući se sa igračkama koje ne sadrže opasne dijelove, budući da je Crna Gora uvela EU standarde u svoje zakonodavstvo – ističu u Delegaciji.
Vladavina prava
Na polju vladavine prava, kako kažu, novi zakonski okvir je doveo do jačanja postojećih i osnivanja novih institucija, sposobnih da sprovode zakone.
– Na primjer, novo Specijalno tužilaštvo je uspostavljeno, kao i Agencija za sprečavanje korupcije. Ova specijalizovana tijela će pomoći zemlji u borbi protiv organizovanog kriminala i korupcije, uključujući i onu na visokom nivou. Ono što je važno u narednom periodu jeste da se ostvare vidljivi rezultati. To se može postići samo ako se kvalitetni zakoni adekvatno sprovode od strane profesionalnih i snažnih institucija. Zbog toga svaka država kandidat mora da na najbolji način iskoristi pregovarački period kako bi sprovela nepovratne reforme – to je njihov najbolji argument da ubijede Evropsku uniju da su spremne da postanu punopravne članice – kazali su u Delegaciji EU u Crnoj Gori za “Avaz”
Inače, Crnoj Gori je dodijeljen status države kandidata u decembru 2010. godine, a ova država je otvorila pristupne pregovore u junu 2012. godine. Zaključno sa junom 2016., ukupno su otvorena 24 pregovaračka poglavlja, od kojih su dva privremeno zatvorena.
Miodrag Radović, v.d. generalnog direktora Generalnog direktorata za evropske poslove, govoreći o napretku od otvaranja pregovaračkih poglavlja, iznio je očekivanja održavanja iste dinamike pregovaračkog procesa u narednom periodu.
– Razumijevanje zahtjeva procesa, intenzivno unapređenje administrativnih kapaciteta, u interesu brže realizacije pristupnih obaveza, kao i strateško sagledavanje i efikasno usklađivanje neposrednih interesa i mogućnosti Crne Gore u tom procesu, pozicionirali su našu državu, u relativno kratkom roku, kao lidera u regionu u procesu evropske integracije i svakako, predvodnika ukupnih reformskih dešavanja. Taj uspjeh Crne Gore, vjerujemo, nije bio slučajan – kaže Radović.
On pocrtava da je evropska integracija projekt čitavog društva koji zahtijeva aktivno učešće svih činilaca i za njegovu uspješnu realizaciju neophodna je podrška, ali i razumijevanje i učešće u procesu svih građana.
– Čini se da smo uspješno senzibilisali crnogorsku javnost i uključili civilno društvo u glavni tok procesa što je doprinijelo da se postigne veća konzistentnost i transparentnost ukupnih reformskih dešavanja. Vlada Crne Gore i Ministarstvo vanjskih poslova i evropskih integracija, u tom smislu, od samog početka pristupnih pregovora nastojali su da građanima približe koristi koje reforme i buduće članstvo donose, obaveze koje su njegov prateći dio, kao i promjene koje će se dogoditi na putu do punopravnog članstva, u interesu dostizanja visokog stepena razumijevanja i prihvatanja procesa i promjena koje iz njega proizilaze. Zadovoljni smo što sada u Crnoj Gori postoji pouzdan trend podrške građana procesu evropske integracije koji kontinuirano afirmišemo – kaže Radović.
On dalje navodi da vlasti Crne Gore otvaranjem 24 pregovaračka poglavlja od čega su dva privremeno zatvorena, intenzivnim sprovođenjem zakonodavnog i institucionalnog okvira za borbu protiv korupcije i organizovanog kriminala i podsticanjem daljeg infrastrukturnog razvoja u okviru Berlinskog procesa, rade u interesu trajnih i održivih društveno-ekonomskih promjena koje bi garantovale kvalitetan pristupni okvir i dale legitimitet daljim i zahtjevnijim fazama procesa.
A posebnu pažnju u dosadašnjem toku pristupnog procesa, dodaje, posvećivali su pregovorima u oblasti vladavine prava, kao temelju moderne demokratske države i buduće članice EU.
– Vladavina prava je temelj na osnovu kojeg Crna Gora razvija i vodi proces evropske integracije, te stoga poseban fokus stavljamo na pregovore u 23. i 24. poglavlju u skladu s novim pristupom. Ostvareni napredak je prepoznat u aprilskom izvještaju Evropske komisije, koji konstatuje da je Crna Gora na pravom putu ispunjenja mjerila, s jasnim preporukama za dalje djelovanje. Kontinuiran napredak i posvećenost u ovoj oblasti pokazuju i polugodišnji izvještaji o realizaciji Akcionih planova za 23. i 24. poglavlje, kao okviri za sprovođenje obaveza u ovim ključnim poglavljima, sa oko 80 % realizovanih mjera – ističe Radović
Ekonomski razvoj
Naglašava, pak, i da je Ekonomski razvoj zauzimao je posebno mjesto u evropskoj agendi Crne Gore.
– U ekonomskoj sferi cilj naše politike ostaje intenzivniji i održiv ekonomski rast uz otvaranje novih radnih mjesta. Prosječna stopa rasta u Crnoj Gori, u deset godina od obnove crnogorske nezavisnosti iznosila 3,2 posto, što predstavlja najveću stopu rasta u regionu. Krupni investicioni projekti u putnoj infrastrukturi, turizmu i energetici, koji su među najvećima u Evropi, jedini su siguran garant dugoročne ekonomske stabilnosti i razvoja. Konsolidacija javnih prihoda, racionalna javna potrošnja i konkurentnost fiskalne politike ostaju konstantno u fokusu naše pažnje. Vlada Crne Gore je svojim Programom ekonomskih reformi, koji je prvi put usvojen za 2015. od kada se godišnje ažurira i definiše osnovne pravce ekonomske politike Crne Gore do 2018. usmjerila ekonomsku politiku na povećanje konkurentnosti crnogorske ekonomije, kroz sprovođenje strukturnih reformi i razvoj neophodne infrastrukture, s ciljem daljeg privlačenja domaćih i stranih direktnih investicija i uz naglašeni obzir prema ključnim razvojnim potencijalima, definisanim politikama, ali i preporukama Evropske komisije. Vjerujemo da sigurno koračamo u pravcu pouzdanijeg ekonomskog ambijenta – rekao nam je Radović.
Zapadni Balkan
Evropeizacija Zapadnog Balkana, prema njegovom mišljenju, ima izuzetan politički značaj za EU i stabilizacija regiona i usvajanje evropskih standarda i pravila od strane naših zemalja, temelj su ne samo za razvoj demokratije kod nas, već i za bezbjednost i budućnost Evrope.
-U tom smislu, Berlinski proces zahtijeva punu podršku zemalja regiona i, kao novi pristup EU politici proširenja, daje novu nadu Zapadnom Balkanu. Razvoj zajedničkih infrastrukturnih projekata i unutrašnje povezivanje regiona vidimo kao vrijedan podsticaj ukupnom ekonomskom razvoju naših društava i kreiranju realnih temelja za jačanje institucija i promovisanje vladavine prava kao okosnica evropske budućnosti Crne Gore i regiona.
Dakle, sveobuhvatnost napora, zahtjevnost i kompleksnost procesa, kao i postignuti rezultati značajno nas obavezuju da u predstojećim etapama pristupanja, uz stabilan i koherentan politički okvir, odgovorno nastavimo aktivnosti u procesu evropske integracije, što podrazumijeva odgovornost i uključenost svih društvenih aktera, prepoznavanje osnovnih izazova i jačanje administrativnih kapaciteta. Naravno sve u interesu onoga što će jednog dana, članstvom u Evropskoj uniji, biti afirmacija i valorizacija crnogorske svojstvenosti i njenog jedinstvenog političkog, društveno-ekonomskog i kulturnog identiteta unutar evropske zajednice naroda – tvrdi Radović.
