Američki istraživači sa Oregonskog univerziteta medicine i nauke uspjeli su dobiti matične ćelije iz kloniranog ljudskog embriona
Matične ćelije mogu se razviti u bilo koje tjelesne ćelije pa su stručnjaci zainteresirani da ih iskoriste za stvaranje tkiva kojima bi se liječile razne bolesti. Transplantiranjem tako dobijenog moždanog tkiva mogla bi se liječiti Parkinsonova bolesti i tkiva pankreasa i dijabetes.
Transplantirano tkivo, međutim, može biti odbačeno pa su stručnjaci prije desetak godina predložili da se od matičnih ćelija razvije tkivo koje bi imalo DNK pacijenta, što bi se postiglo postupkom koji je nazvan “terapeutsko kloniranje”.
Ukoliko se DNK pacijenta unese u ljudsku jajnu ćeliju, koja bi se potom razvijala do ranog embrionalnog statusa, matične ćelije tog embriona bi obezbijedile tkivo za transplantaciju potpuno podudarno pacijentovom koje, teorijski gledano, njegov organizam ne bi odbacio.
Ova ideja je naišla na neke etičke prigovore, jer bi prikupljanje matičnih ćelija podrazumijevalo uništavanje ljudskog embriona.
Naučnici već godinama pokušavaju dobiti matične ćelije iz kloniranih ljudskih embriona, ali je problem bio u tome što su ti embrioni prestajali da se razvijaju prije nego što bi proizveli matične ćelije.
Jedan južnokorejski naučnik je 2004. objavio da je dobio matične ćelije iz kloniranog ljudskog embriona, ali se ispostavilo da je ta tvrdnja bila lažna. Sada je tim iz Oregona, kojim je rukovodio Šuhrat Mitalipov, uspio dobiti matične ćelije iz šest embriona nastalih iz doniranih jajnih ćelija. Dva od tih embriona su dobila DNK iz ćelija kože djeteta s izvjesnim genetskim poremećajem, dok su ostali dobili DNK iz ćelija kože fetusa.
Mitalipov ističe kako, na osnovu prethodnog rada na majmunima, vjeruje da se dotični embrioni ne bi mogli razviti u klonirane ljudske bebe, kao i da nije zainteresiran da to pokuša.
Dr. Džordž Deli, stručnjak za matične ćelije iz bostonske Dječije bolnice, koji nije učestvovao u ovom istraživanju, njegove rezultate je okarakterizirao kao “kamen međaš na veoma dugom putu” ka stvaranju tkiva za transplantaciju sa podudarnim DNK.
Dr. Deli napominje da naučnici sada trebaju uporediti ovaj pristup stvaranju matičnih ćelija sa drugom tehnikom koja se zasniva na direktnom reprogramiranju ćelija krvi ili kože u supstitut embrionskih matičnih ćelija.
Ovaj pristup je tehnički jednostavniji i za njega nisu potrebni embrioni ni doniranje jajnih ćelija pa je dočekan s velikim entuzijazmom kada je 2007. godine objelodanjen, a Japanac tvorac dotične tehnike je za to dostignuće prošle godine podijelio Nobelovu nagradu.
Pokazalo se, međutim, da ovako dobijeni supstituti matičnih ćelija imaju neke molekularne razlike u odnosu na embrionske pa se postavilo pitanje da li mogu bezbjedno da se koriste za liječenje pacijenata.
Dr. Deli smatra da bi stručnjaci generalno radije koristili tehniku reprogramiranja, osim ukoliko se “bez i trunke sumnje” ne dokaže da klonirani embrioni daju bolje matične ćelije za liječenje pacijenata.
Mitalipov ističe da bi se matične ćelije dobijene njegovom tehnikom mogle naročito dobro pokazati u liječenju oboljelih od nekih rijetkih bolesti izazvanih mutacijama u genima mitohondrija, koje predstavljaju “ćelijske energane”.
Za razliku od matičnih ćelija dobijenih reprogramiranjem, one dobijene od kloniranih ljudskih embriona bi mogle da opskrbe tkivo novim mitohondrijalnim genima, koji bi zamijenili one defektne. Ti novi geni bi poticali iz jajne ćelije, objašnjava Mitalipov.
