Otpočela je gradnja ogromnog spomenika na zapadu zemlje u znak sjećanja na Albance koje su 1913. godine navodno ubili Srbi, što bi moglo da izazove nezadovoljstvo Beograda.
Kompleks koji se proteže na 3.000 kvadratnih metara kod sela Zajas biće podignut u čast oko 500 Albanaca s ovog područja koji su nestali 1913. godine, tokom Drugog balkanskog rata, i za koje se vjeruje da su ih pogubile srpske snage.
Ovaj ogromni spomenik sastojaće se od albanske zastave na stubu visokom 30 metara, bronzanog spomenika visokog pet metara po imenu “Albanska majka” i oko 500 cilindričnih nadgrobnih ploča.
Opština Zajas, sa većinskim albanskim stanovništvom, planira i da pretvori obližnju zgradu u muzej posvećen žrtvama za koje se vjeruje da su sahranjene u čak devet masovnih grobnica na tom području.
Okončanje radova planirano je do kraja godine, a ekshumacija sahranjenih u masovnim grobnicama mogla bi duže da potraje.
“Tijela palih boraca koja se i dalje nalaze na planinama, u bunarima i masovnim grobnicama biće prebačena u memorijalni centar. Prevrnućemo svaki kamen dok ih ne nađemo”, nedavno je izjavio Ali Ahmeti, lider Demokratske unije za integraciju (DUI), manjinskog partnera u vladajućoj koaliciji.
Selo Zajas je Ahmetijevo rodno mesto
Njegov brat Vedat istakao je da se, prema seoskim legendama, samo u bunaru kraj njihove porodične kuće nalazi 40-ak tijela.
“Možete samo da zamislite kroz šta je Zajas morao da prođe tokom balkanskih ratova kada je, i šest nedjelja nakon ubistava, ovaj kraj bio prepun majki i supruga koje su oplakivale svoje najmilije”, rekao je za list “Dnevnik” Vedat Ahmeti.
Izgradnja kompleksa, koju su odobrile opštinske vlasti, trebalo bi da košta oko 200.000 evra, uglavnom iz donacija lokalnih biznismena. Spomenik bi trebalo da bude otvoren do kraja godine.
Za razliku od Prvog balkanskog rata, kada se 1912. nekoliko balkanskih država borilo rame uz rame kako bi oslabljeno Otomansko carstvo isterale sa Balkanskog poluostrva, Drugi balkanski rat izbio je godinu dana kasnije, kada je Bugarska napala Srbiju i Grčku, nezadovoljna onim što joj je pripalo u Makedoniji poslije prvog rata.
Veći dio sukoba obilježenog čestim masakrima na svim stranama odigrao se na teritoriji tadašnje Makedonije, čiji tek dio pripada današnjoj Republici Makedoniji.
Albanski i srpski istoričari imaju sučeljena mišljenja o tome da li su tadašnja srpska vojska i paravojne snage počinile niz masakara nad albanskim stanovništvom na Kosovu, u Makedoniji i Albaniji.
Makedonija je prošle godine dozvolila održavanje velike ceremonije, u organizaciji Srbije, kod srpskog spomenika na brdu Zebrnjak kod Kumanova, u čast obilježavanja godišnjice Kumanovske bitke u kojoj je srpska vojska 1912. porazila snage Otomanskog carstva.
