Ulaganje u obrazovanje i nauku posljednjih decenija je postao jedan od najznačajnijih strateških interesa mnogih zemalja u svijetu. Napredak i imidž države na globalnom nivou može se mjeriti i prema kvalitetu obrazovanja.
Novinari agencije Anadolija istražili su kvalitet visokog obrazovanja u zemljama jugoistočne Evrope i ostalim dijelovima svijeta, i saznali da najbolje univerzitete u regiji imaju Hrvatska i Srbija, a najslabije Crna Gora i Albanija. BiH i Makedonija su u sredini regionalne liste.
Javni istraživački centar Webometrics iz Španije, koji djeluje pri Vijeću za naučna istraživanja (CSIC), objavio je istraživanje za 2013. godinu prema kojem su se samo univerziteti iz Hrvatske i Srbije našli među prvih hiljadu.
Najbolje pozicionirani univerzitet iz zemalja regije na listi Webometricsa je Univerzitet u Zagrebu koji se nalazi na 564. mjestu. Slijede Univerzitet u Beogradu na 633., Univerzitet Ćiril i Metodije u Skoplju na 1500., Univerzitet u Sarajevu je na 1739. poziciji, dok je Univerzitet u Crnoj Gori na 5853., a Univerzitet u Tirani na 6740. mjestu liste univerziteta u svijetu.
Od bosanskohercegovačkih univerziteta, nakon Univerziteta u Sarajevu slijede Univerzitet u Tuzli na 4114., Internacionalni Burch univerzitet na 4380., te Univerzitet u Zenici na 4784. mjestu Webometricsove liste.
Profesorica Prirodno-matematičkog fakulteta u Sarajevu, Lamija Tanović, u izjavi za agenciju Anadolija kazala je da BiH ne ulaže dovoljno u obrazovanje jer “ovo je siromašna zemlja”.
“Mi smo nerazvijena i siromašna zemlja sa malim i nedovoljnim sredstvima za nauku, naučna istraživanja i projekte. Bez materijalnih sredstava je nemoguće takmičiti se sa ostalim zemljama u svijetu”, kazala je Tanović.
Napomenula je da BiH ne posjeduje ni potrebni nastavnički kadar koji bi prenosio kvalitetno obrazovanje na mlade generacije.
“Većina naših profesora ponašaju se kao učitelji, i malo ko se bavi istinskom naukom i empirijskim istraživanjima, što na kraju utječe i na poredak naših univerziteta u svijetu”, smatra Tanović.
Također, prema posljednjim istraživanjima struktura troškova obrazovnog sistema je jako nepovoljna. Oko 88 % budžetskih sredstava namijenjenjih obrazovanju se izdvaja za plate i naknade zaposlenim, 8 % za materijalne troškove, dok na kapitalna ulaganja odlazi 4 % budžeta za obrazovanje.
Prema posljednjim istraživanjima, ulaganja u visoko obrazovanje u Hrvatskoj, u odnosu na 2002. godinu porasla su za više od 80 posto. Prema izvještaju Evropske komisije, Hrvatska je 2006. godine po udjelu visokoobrazovanih stanovnika bila u rangu s Austrijom, Mađarskom i Poljskom, a ispred Češke, Italije, Malte, Portugala, Rumunije i Slovačke.
Od univerziteta u regiji srednje i jugoistočne Evrope, najbolje su plasirani Univerzitet u Beču koji se našao na 84., a slijede Univerzitet u Ljubljani na 183., Aristotel univerzitet u Solunu na 194., Univerzitet Eotvos Lorand u Budimpešti na 306., Srednjoistočni tehnički univerzitet u Ankari (METU) na 396., Univerzitet Politehnica u Bukureštu na 490., te Univerzitet Saint Kliment Ohridski u Sofiji na 593. mjestu.
Prema listi Webometricsa, najbolje plasirani evropski univerziteti su Univerzitet Camridge, Univerzitet Oxford, Univerzitet College u Londonu, Univerzitet u Helsinkiju i Univerzitet u Utrechtu.
Na globalnom nivou, najbolji su Harvard Univerzitet, Stanford Univerzitet, Massachusetts institut za tehnologiju, Univerzitet u Michiganu i Univerzitet Pennsylvania. Trinaest najboljih univerziteta u svijetu nalaze se u Sjedinjenim Američkim Državama.
Dok su mnoge zemlje svijeta u jeku ekonomske krize posegnule za rezanjem budžeta u oblasti obrazovanja, SAD su povećale budžetska izdavanja za nauku i obrazovanje. Tako je 2011. godine američka vlada povećala budžet za obrazovanje za 6.3 posto, a trenutno iznosi 65 milijardi dolara.
Također, SAD su najatraktivnija destinacija za međunarodne studente. Prema istraživanju Instituta za međunarodno obrazovanje za 2011. godinu, na univerzitetima u SAD-u studira skoro 700 hiljada stranih studenata.
Lista najboljih univerziteta, prema istraživanju centra Webometrics iz Španije, kreira se na osnovu kriterija kao što su geografska veličina univerziteta, prisutnost univerziteta u akademskom svijetu, objavljeni naučni radovi i broj akademskih radnika unutar univerziteta. Istraživanje je obuhvatilo ukupno 20 hiljada univerziteta u svijetu.
Također, prema istraživanju “World Reputation Rankings 2013”, koji valorizira kvalitetu univerziteta u svijetu, a koje je objavljeno proteklih dana, od deset najboljih univerziteta u svijetu sedam je američkih.
Naime, prema tom istraživanju najbolji univerzitet u svijetu je Harvard Univerzitet, a slijede ga Massachusetts Institut za tehnologiju, Cambridge Univerzitet, Oxford univerzitet, Univerzitet u Californiji (Berkeley), Stanford Univerzitet, Princeton Univerzitet, Univerzitet u Californiji (Los Angeles), Univerzitet u Tokiju i Yale Univerzitet.
Također, od deset najboljih univerziteta svijeta, dva su britanska, odnosno Cambridge i Oxford, i jedan japanski – Univerzitet u Tokiju.
Među stotinu naboljih univerziteta većinu čine američki i britanski univerziteti. Također, posmatrano na nivou Evrope, među stotinu najboljih univerziteta nalazi se po pet iz Holandije i Njemačke, tri iz Švedske, i jedan iz Turske.
Također, među stotinu najboljih univerziteta u svijetu nalazi se i šest iz Australije, pet iz Japana, kao i univerziteti iz Brazila, Tajvana, Belgije, Izraela, Rusije, Japana, Kanade i Švicarske.
Prema navedenom istraživanju, među stotinu najboljih univerziteta ne nalazi se nijedan balkanski univerzitet.
Profesorica Tanović istakla je kako je potrebno da se profesori i nastavnici dodatno educiraju tokom čitavog života kako bi uspjeli obrazovati stručan i kvalitetan kadar.
“Mi moramo permanentno obrazovati univerzitetske profesore. Potrebno je osigurati i materijalne uslove za kvalitetno obrazovanje. Ja već deset godina nemam doktoranta jer nemamo uslove da neko uradi istraživanje u oblasti eksperimentalne fizike. Moram slati studente u svijet, koji nerijetko i ostanu tamo”, poručila je Tanović.
Istakla je da država i političari u BiH ne poklanjaju dovoljnu pažnju nauci i obrazovanju.
“Podrška države je slaba i nedovoljna. Imamo rascjepkanu administraciju i nemoguće je iz nekoliko mjesta upravljati obrazovanjem i naukom. Finansiranje u nauku je nedovoljno i većina novca se potroši u plate. Žalosno je da su i plate profesora i natavnika niske i nedovoljne”, zaključila je profesorica Lamija Tanović.
