Bošnjaci Sandžaka i Srbije će nakon 4. novembra 2018. godine, kada će u Srbiji biti provedeni izbori za savjete nacionalnih manjina, dobiti novi saziv svog predstavničkog tijela: Bošnjačkog nacionalnog vijeća (BNV).
Sandžački Bošnjaci biraju svoju narodnu skupštinu za naredni period i, zbog artikuliranja bošnjačkih nacionalnih interesa, dijaloga s Beogradom i EU, ovi su izbori veoma bitni. Koliko je interesiranje Bošnjaka, ali ne samo njih, da iskoriste glasačko pravo na ovim izborima, govori i podatak da je od dana raspisivanja izbora do danas podneseno skoro tri hiljade novih zahtjeva (od ukupnih oko 49 hiljada Bošnjaka s pravom glasa u Novom Pazaru) za upis u poseban birački spisak u tom gradu. Postoje tvrdnje da se u sandžačkim općinama, ali i u općinama centralne Srbije, za upis u birački spisak bošnjačke zajednice prijavljuje znatan broj građana koji se do sada nisu izjašnjavali kao Bošnjaci. Prema zvaničnim podacima, zajedno s ostalih 17 manjinskih naroda i zajednica u Srbiji, u ovom izbornom ciklusa moći će glasati oko 103 hiljade Bošnjaka.
Za neposredne izbore za vijećnike Bošnjačkog nacionalnog vijeća Republička izborna komisija (RIK) proglasila je tri liste: 1) Samoopredjeljenje – dr. Sulejman Ugljanin, 2) Matica bošnjačka – akademik Muamer Zukorlić muftija i 3) Vakat je – prof. dr. Sait Kačapor. Sve tri liste učestvuju s po 35 kandidata za vijećnike.
Nosilac liste Samoopredjeljenje jeste lider SDA Sandžaka i aktuelni predsjednik Bošnjačkog nacionalnog vijeća dr. Sulejman Ugljanin, koji je još 1991. godine bio osnivač tog predstavničkog tijela Bošnjaka. SDA Sandžaka zvanično je podržala ovu listu, koja, srazmjerno broju Bošnjaka, ima kandidate iz svih šest općina srbijanskog dijela Sandžaka i čine je funkcioneri ove stranke.
Listu Matica bošnjačka – akademik Muamer Zukorlić muftija podržala je Stranka pravde i pomirenja (SPP), čiji je lider bivši sandžački muftija Muamer Zukorlić, koji je i nosilac liste, i čine je jednim dijelom funkcioneri te stranke, te uposlenici Islamske zajednice u Srbiji (IZuS). Lista Vakat je – prof. dr. Sait Kačapor sačinjena je mahom od nezavisnih intelektualaca bliskih Sandžačkoj demokratskoj partiji (SDP), čiji je osnivač Rasim Ljajić, a predvodi je dugogodišnji univerzitetski profesor i pedagog Sait Kačapor. Kandidati za vijećnike većinom su iz Novog Pazara. Do sada je zvanično podržana od Sandžačke narodne partije (SNP). Rok za proglašenje listi i redovan upis u birački spisak je 19. oktobar.
ŠTA KO NUDI
Ugljaninova lista Samoopredjeljenje nastupa s 25 slogana, među kojima: “Samoopredjeljenje je rješenje”, “Sandžak na 1. mjestu”, “Sandžak autonomija”, “Bošnjaci narod“, a kampanju je, predstavljajući kandidate, počela 20. septembra u Novom Pazaru. Sudeći po do sada prikazanim aktivnostima, ušla je sasvim spremno. Stigla je do gotovo svih sandžačkih mjesta i održala skupove. Ima svoj sajt sandzak.rs, zapažene aktivnosti na internetu, zeleni i bordo transparenti s logom liste vidljivi su na gotovo svim važnijim mjestima. Posebno je zapažena aktivnost žena s ove liste. U svom programu na prvom mjestu ističe da će se zalagati za provođenje ustavnih reformi s ciljem da se Bošnjacima Ustavom Republike Srbije utvrdi status konstitutivnog naroda, a bosanskom jeziku i pismu ravnopravan status sa srpskim jezikom i pismom.
Nadalje, provođenje ustavnih reformi na principima regionalizacije i decentralizacije radi uspostavljanja političke i teritorijalne autonomije Sandžaka, u skladu s demokratskom i slobodno izraženom voljom građana Sandžaka na referendumu o autonomiji Sandžaka, održanom 25. 26. i 27. oktobra 1991. godine, punopravno članstvo Republike Srbije u Evropsku uniju i NATO-u, kao i osiguravanje prava Bošnjacima Sandžaka da uspostavljaju i razvijaju sve vrste odnosa i saradnje s Bošnjacima Bosne i Hercegovine, koji ne mogu biti manjeg obima od specijalnih i paralelnih odnosa i saradnje srpskog naroda iz Bosne i Hercegovine sa svojim matičnim narodom u Srbiji. Ova lista u svom programu navodi ugrađivanje prijedloga i zahtjeva Bošnjačkog nacionalnog vijeća u Akcioni plan za ostvarivanje prava manjinskih naroda u okviru pregovaračkog Poglavlja 23. za pristupanje Republike Srbije Evropskoj uniji. Promjena sadržaja i izgleda himne, grba i zastave Republike Srbije također su nešto za šta će se Ugljaninova lista zalagati.
Muamer Zukorlić, sasvim organizirano i pripremljeno, paralelno nastupa iz Beograda i Novog Pazara, uz korištenje stranačke i infrastrukture IZ u Srbiji. Kampanja ove liste fokusirana je na njegovu ličnost i titule akademik, doktor, muftija, te djeluje vrlo agresivno i upadljivo. U samom centru Novog Pazara, u prizemlju zgrade Fakulteta za islamske studije, smještene su prostorije ove liste, odnosno Matice Bošnjaka. Na vizualnoj identifikaciji je logotip liste i crno-bijeli odraz Zukorlićevog lika.
“Za pravdu, pomirenje i bošnjačko jedinstvo” jedna je od poruka izbornog štaba, a preko svojih medija i emisija na nacionalnim srbijanskim televizijama, pretežno na TV PINK i TV Happy, držeći monologe, pojavljuje se gotovo svakodnevno. Posebnu pažnju skreće kampanja na društvenim mrežama, slična onoj koju je provodila vladajuća Srpska napredna stranka (SNS). Zukorlić svoje poruke fokusira na protukandidate, kako i sam kaže, Ugljanina i Ljajića, plasirajući optužbe. U okviru kampanje ove liste, a u organizaciji Islamske zajednice u Srbiji, intenzivirano je postavljanje kamena temeljca za džamije i vjerske objekte. Zukorlić se fokusirao i na infrastrukturu, obilazi neka područja na Pešteri i sprovodi aktivnosti asfaltiranja puteva. To isto čini u nekim dijelovima Novog Pazara, Sjenice i Tutina. Kaže da je to dogovorio u Beogradu i da u normalnim okolnostima ovo ne treba raditi narodni poslanik nego općina.
Koncepcija liste Vakat je, koja nastupa s istim sloganom, jeste da nastavi ono što je do sada radilo Bošnjačko nacionalno vijeće. Lista je s kampanjom počela početkom ovog mjeseca, održavši konferenciju za novinare u beogradskom “Medija centru”. Ova grupa kandidata obraća se preko lokalnih medija, ali također obilazi razna mjesta u Sandžaku. Djeluje manje agresivnije, ali sadržaji i poruke liste ozbiljne su i suštinske. Promotivno, u odnosu na prethodne dvije liste, manje su istaknuti. U svom logotipu imaju ljiljan na plavoj pozadini i kazaljke na ljiljanu koje simbolično pokazuju pet do dvanaest. Promoviraju se i preko društvenih mreža.
SPORAZUM O VITALNIM INTERESIMA BOŠNJAKA U SANDŽAKU I SRBIJI
Potpisivanje Sporazuma o saradnji na odbrani i zaštiti vitalnih bošnjačkih nacionalnih interesa i predizbornoj i postizbornoj saradnji između lista Samoopredjeljenje i Vakat, koje formalno i neformalno podržavaju Stranka demokratske akcije (SDA) Sandžaka i Sandžačka demokratska partija (SDP), te ono što se prije i poslije potpisivanja tog sporazuma dogodilo u uzavreloj “bošnjačkoj izbornoj kampanji” na relaciji Beograd – Novi Pazar dalo je sasvim jasan signal da će se Bošnjaci za novi saziv svog predstavničkog tijela izjašnjavati između dva bloka: sandžačko‑bošnjačkog i probeogradskog.
Uz to, ko će ih i kako predstavljati i pisati izvještaje da bi Srbija dobila zeleno svjetlo od EU o ispunjenosti prava manjinskih naroda, sandžačkim Bošnjacima se iz Beograda najavljuje instaliranje “novog Ramzana Kadirova” oličenog u bivšem sandžačkom muftiji i sadašnjem lideru Stranke pravde i pomirenja (SPP), jednom od učesnika vlasti u Beogradu – Muameru Zukorliću.
Konstatirajući da je Bošnjačko nacionalno vijeće (BNV) ključna nacionalna institucija i bošnjačko opće javno dobro, opredijeljeni da zajednički rade na unapređenju sveukupnog položaja Bošnjaka u Sandžaku i Republici Srbiji, te rukovođeni namjerom da zajednički doprinesu uspostavljanju pozitivne političke klime, u prvom članku Sporazuma između lista Samoopredjeljenje – dr. Sulejman Ugljanin i Vakat je – prof. dr. Sait Kačapor upućen je poziv Bošnjacima Sandžaka i njihovim legitimnim predstavnicima da stanu u odbranu vitalnih nacionalnih interesa Bošnjaka Sandžaka.
Ove dvije liste usaglasile su se, između ostalog, da će, “kroz Bošnjačko nacionalno vijeće, zajednički raditi na ostvarivanju i zaštiti prava bošnjačkog naroda i programskih ciljeva na kojima je ostvarena izborna podrška, prvenstveno na: usaglašavanju nacionalne strukture u državnim organima i službama sa javnim ovlašćenjima u sandžačkim općinama, sa nacionalnom strukturom u tim općinama; revizije Akcionog plana za ostvarivanje prava manjinskih naroda u okviru pregovaračkog poglavlja 23. za pristupanje Srbije Evropskoj uniji; usvajanju novog pravnog okvira za manjinske narode koji u sebi sadrži rješenje za problem i potrebe Bošnjaka u Sandžaku i Srbiji; uspostavljanju i razvijanje saradnje između Bošnjaka u Sandžaku i Bošnjaka u Bosni i Hercegovini; regionalizaciju i decentralizaciju”.
Ovim dokumentom upućen je poziv Vijeću Evrope, OSCE-u i EU i drugim međunarodnim institucijama da, kako je navedeno, pošalju svoje posmatrače da kontroliraju i nadziru rad Republičke izborne komisije (RIK) i biračke odbore kako bi se spriječile nezakonite aktivnosti Vlade Republike Srbije u izbornom procesu za Bošnjačko nacionalno vijeće, a u korist liste broj 2, čiji je nosilac Muamer Zukorlić.
Također, vlastima u Beogradu upućen je zahtjev da odustanu od primjene posebnih pravila i procedura koje su, navodi se, uspostavljene jedino za izbor Bošnjačkog nacionalnog vijeća.
Potpisnici Sporazuma, kandidati za vijećnike, ispred liste Samoopredjeljenje Ahmedin Škrijelj i ispred liste Vakat je Esad Rahić, nakon potpisivanja ovog sporazuma, u nedjelju, 14. oktobra 2018. godine, u hotelu “Tadž” u Novom Pazaru, ukazali su da, bez obzira na različite programe i ideje, kod obje liste postoje istovjetni interesi i želja da ovi izbori proteknu u demokratskoj i fer atmosferi u kojoj Beograd neće odrediti pobjednika i budući sastav Bošnjačkog nacionalnog vijeća. Ahmedin Škrijelj rekao je u obraćanju medijima da aktuelni režim u Beogradu pokušava kompromitirati izborni proces tako što daje otvorenu podršku jednoj izbornoj listi i u to ime uspostavlja posebna pravila, standard i principe za izbor budućeg saziva Bošnjačkog nacionalnog vijeća u odnosu na sve druge nacionalne savjete koji će se birati 4. novembra ove godine.
Rahić i Škrijelj za Stav odgovaraju da je sa sigurnošću nemoguće potvrditi u kojoj mjeri i obimu se širom Srbije provodi upis glasača drugih nacionalnosti u poseban bošnjački birački spisak, ali, kako kažu, tom anomalijom pokušava se Bošnjacima odabrati rukovodstvo.
“Ima nekih pomjeranja u biračkom spisku i van Sandžaka, ali nisu u značajnijem obimu. Imalo je nekoliko slučajeva u Novom Pazaru gdje su ljudi srpske nacionalnosti došli, uz pratnju ljudi liste čiji je nosilac Muamer Zukorlić, sa zahtjevom da se upišu u birački spisak. Ljudi koji rade na upisu su im odgovorili da to nije u redu, a po žalbi ovih koji su došli da se upišu, Ministarstvo za državnu upravu i lokalnu samoupravu donijelo je rješenje koje obavezuje lokalnu samoupravu da i ta lica srpske nacionalnosti upiše u poseban birački spisak, što je paradoks”, ocjenjuje Škrijelj.
UPAD ZUKORLIĆEVIH PRISTALICA NA SJEDNICU SKUPŠTINE
Već napetu atmosferu bošnjačkih izbora, dan nakon potpisivanja sporazuma simbolično nazvanog Vakat je za Samoopredjeljenje, dodatno je podgrijao incident tokom održavanja sjednice novopazarskog parlamenta. Odbornici Stranke pravde i pomirenja (SPP) su, zajedno s pristalicama ove stanke, tvrdeći da se radi o građanima iz raznih dijelova Novog Pazara za koje skupštinska većina neće da izglasa saglasnost za asfaltiranje ulica u kojima žive ti građani, uz demonstraciju nasilja, bez prethodne najave o prisustvu sjednici, u tri navrata prekinuli njen rad. Na dnevnom redu te sjednice bila je i tačka o imenovanju platoa po imenu srebreničke majke Hatidže Mehmedović, koja je kasnije i izglasana.
Iz Gradske uprave Novog Pazara u ponedjeljak je saopćeno da je “na skupštinsko zasjedanje upala grupa Zukorlićevih ljudi sastavljena od nekoliko upošljenika Islamske zajednice, njegove rodbine i privatnog obezbeđenja koje je vitlalo pištoljima kao svojevremeno Šešelj ispred skupštine”.
Zvanično je ocjenjeno da je sve što se tog dana izdešavalo u Skupštini Grada posljedica očiglednog manjka podrške koju Zukorlić ima u Novom Pazaru i viška podrške koja mu dolazi iz Beograda.
“Svjestan da u Novom Pazaru apsolutno više ne može da dobije nikakve izbore, a posebno ne predstojeće izbore za nacionalne savjete, Muamer Zukorlić se okrenuo svojoj dobro poznatoj metodi stvaranja haosa. Grad Novi Pazar mu to jednostavno neće dozvoliti, a naša strategija sada postaje potpuno drugačija. Danas je samo zahvaljujući našem strpljenju i zato što smo spriječili samoorganizovanje ljudi spriječeno krvoproliće i incident širih razmjera”, navedeno je povodom tog incidenta iz lokalne uprave Novog Pazara.
Gradska uprava prekinula je svaku dalju saradnju s lokalnom policijom dok je ovo rukovodstvo na njenom čelu zato što se policija nije odazvala da intervenira i spriječi upad nekoliko desetina ljudi i ometanje rada lokalnog parlamenta. Većina bošnjačkih partija je zbog dešavanja u lokalnoj skupštini poručila da neće trpjeti samovolju jednog čovjeka i da se više ne mogu osloniti na institucije države.
INSTALIRANJE SANDŽAČKOG RAMZANA KADIROVA
U Sandžaku su sve izraženiji i stavovi da Beograd, po matrici Rusije i onoga što je provedeno u Čečeniji, u Sandžaku pokušava instalirati nekog poput Ramzana Kadirova. Dvije liste koje su se dogovorile oko zajedničkih vrijednosti sa sigurnošću tvrde i da se taj projekt Beograda sprovodi u liku i djelu Mumera Zukorlića. O ovoj se tezi sve više i govori, a kao osnov se uzimaju poređenja između Putina i Vučića, odnosno Kadirova i Zukorlića. Ovim redom: Bezuslovno se podržava predsjednika države, u svojoj regiji djeluje kao na privatnom posjedu, za njega zakoni ne važe, diktatorski način vladavine, ima svoju privatnu fondaciju (netransparentnost), vlasnik je mnogo luksuznih automobila, javno podržava poligamiju i poziva muškarce da ožene bar po još jednu ženu, objavljuje fotografije na kojima je prikazan kako se druži sa životinjama ili se bavi nekim borilačkim sportom, obezbjeđuju ga pripadnici MUP-a, neprincipijelna politika – od secesioniste do državnog čovjeka i veza s vjerom, odnosno IZ-om. Sve navedeno potvrdilo se djelovanjem Kadirova i njegovog za sada neuspješnog imitatora u Srbiji Zukorlića.
U jeku izborne kampanje, u amfiteatru Fakulteta za islamske studije (FIS) u Novom Pazaru 4. oktobra 2018. godine održana je tribina na temu “Jedanaest godina od agresije na Islamsku zajednicu”. Zukorlić je pritom rekao da zarad historije i svjedočenja pred Bogom i ljudima mora da kaže su agresiju na IZ organizirali u trokutu politički faktori u Sandžaku, Beogradu i rukovodioci Diyaneta i pripadnici Ministarstva vanjskih poslova Republike Turske.
Braći muslimanima i muslimankama, imamima je rekao da ne upadaju u zamku i odvajaju vjeru od politike, a da samo dobra politika može dovršiti odbranu islamske zajednice.
“Tu je IZ pobijedila, i tačno ćete vidjeti, mi smo donijeli fetvu na nivou IZ, ali da, odnosno ne, nisu svi jednako tu fetvu primjenjivali. Tamo gdje je primijenjena fetva da se prema izdajniku ophodiš surovo, beskompromisno, da mu se ne selamiš, da mu nema merhaba. Bio ko bio, porodično, prijateljski, šta god. Gdje je povučena ta crta, oni nisu mogli da pređu ni milimetar. Tamo gdje je bilo onih dok je sunce ovako, kad zamrači onako, malo može, malo ne može, pa znate, mi smo, e tu su oni malo dalje otišli. Tu su nam malo bili probili linije i to do dan-danas je isto tako”, rekao je Zukorlić i dodao da čovjek koji je popustljiv prema izdaji ima rupe u karakteru.
Kampanju za izbor bošnjačkih predstavnika u Srbiji ove 2018. godine obilježila je i medijska (zlo)zloupotreba u videu nazvanom Šta su bošnjački prvaci rekli o akademiku Zukorliću, u kojem je, pored ranijih poruka podrške od akademika Muhameda Filipovića i Ferida Muhića, bivšeg i sadašnjeg reisa Mustafe Cerića i Huseina Kavazovića, emitirana i povučena podrška Zukorliću od člana Predsjedništva BiH i lidera SDA Bakira Izetbegovića iz 2010. godine.
