“Jahači apokalipse” su virusi koji bi mogli da unište čovječanstvo, a po tvrdnjama stručnjaka trenutno ih je osam – lasa, marburg, nipa, hendra, virus koji uzrokuje krimsko-kongoansku hemoragičnu groznicu, te zika, denga i ebola virus.
Stručnjaci Svjetske zdravstvene organizacije i američkih centara za kontrolu i prevenciju bolesti u Atlanti navode da su mnogi od novih virusa koji su zaprijetili čovječanstvu zapravo stari, jer kod životinja postoje već vijekovima.
Prema stručnjacima, osam ovih virusa su najopasniji za čovječanstvo.
Od lase godišnje umire oko 5.000 ljudi. Virus prenose glodari u zapadnoj Africi, naročito jedna vrsta pacova koja živi u kućama.
Lasa izaziva povraćanje, proliv i hemoragičnu groznicu. Godišnje se tim virusom zarazi oko 300.000 osoba.
Stopa smrtnosti od virusa marburg je čak 90 odsto. Virus je dobio ime po njemačkom gradu Marburgu, gdje se pojavio 1967. godine kod zaposlenih u jednoj laboratoriji koji su radili istraživanja sa zaraženim zelenim majmunima iz Ugande.
Virus marburg izaziva hemoragičnu groznicu, za koju je karakteristično teško krvarenje, otkazivanje organa i, u mnogim slučajevima, smrt.
Nipa virus potiče iz istoimenog sela u Maleziji i prenose ga slijepi miševi. Ovaj virus je svrstan u četvrtu, najvišu kategoriju biološke opasnosti, što znači da se proučava u specijalnim laboratorijama, uz najveće moguće mjere opreza.
Hendra je bliski “rođak” nipe – to je virus koji je 1994. godine u Australiji sa konja prešao na čovjeka.
Krimsko-kongoanska hemoragična groznica prvi put je opisana 1944. godine na Krimu, a zatim je 1969. godine zabilježen u Kongu.
Tokom posljednjih desetak godina, bolest se pojavila u jugoistočnoj Evropi – Grčkoj, Albaniji i Bugarskoj, a u Srbiji na Kosovu i Metohiji.
Divlje i domaće životinje, poput ovaca i goveda, prirodni su rezervoari virusa koji se smatra jednim od profitera klimatskih promjena i globalnog zagrijavanja. Zaraza se prenosi ubodom inficiranog krpelja ili direktnim kontaktom s krvlju zaraženih životinja, najčešće tokom klanja.
Zika virus je porijeklom iz Afrike, a nazvan je prema tropskoj šumi Zika u blizini jezera Viktorija u Ugandi, gdje je 1947. godine prvi put izolovan kod majmuna. Virus zika se zatim proširio duž ekvatorijalne Afrike i kasnije po Aziji, Polineziji i prije nekoliko godina u Americi.
Prenosi ga tropski komarac (Aedes aegypti). Zaraza se kod ljudi javlja nakon uboda agresivne ženke komarca. Većina zaraženih ne primjećuje nikakve simptome, ali zika je vrlo opasan za trudnice jer zaraza tim virusom u trudnoći može da rezultira rađanjem djece sa mikrocefalijom.
Od denga groznice godišnje oboli više od 50 miliona ljudi. Simptomi su visoka temperatura, glavobolja, bolovi u mišićima i zglobovima, kao i osip sličan ospicama, a u težim se mogu javiti jaka krvarenja koja uzrokuju smrt.
Ebola virus, koji mnogi smatraju najgorim i najopasnijim ikada, pojavio se 1976. godine u jednom selu uz obalu rijeke Ebole, u Kongu, nakon čega je zabilježeno dvadesetak epidemija u Africi.
Najgora je bila epidemija u zapadnoj Africi, koja je od 2013. do 2016. godine ubila 11.300 ljudi.
Simptomi bolesti su: visoka temperatura, groznica, bolovi u mišićima, glavobolja, povraćanje i proliv i, na kraju, obilno krvarenje, koma i smrt.
