Dan sjećanja na nacistički koncentracioni logor Jasenovac obilježavaju se danas u Bosni i Hercegovini i u Hrvatskoj. Broj i nacionalnost stradali u stravičnom logoru smrti i danas je stvar političkih licitacija, u kojima Srbi govore o 700.000 ubijenih dok hrvatska strana tvrde da je riječ o broj od 80 do 100 hiljada žrtava. Međutim, bh. historičar Nihad Halilbegović otkriva nepoznate strane ove mračne epizode u historiji. On ističe da su članovi porodica nekih bh. poznatih političara i javnih djelatnika bile žrtve pokolja.
– Srpski i hrvatski zvaničnici falsifikuju nacionalnu strukturu stradalih u Jasenovcu izostavljajući muslimane – Bošnjake kao žrtve Jasenovca. Uopće ih ne spominju kao stradalnike, kao da Bošnjaci nisu bili žrtve logora. Ističu se Srbi, Jevreji, Romi, Hrvati, Slovenci, čak jedan Čeh i Norvežanin. Bošnjačke žrtve logora u Jasenovcu uopće ne pominju, vjerovatno da bi negirali ili umanjili njihovo učešće u ukupnom stradanju, što su kontinuirano činili od Drugog svjetskog rata do danas – tvrdi Halilbegović. On je prošle godine objavio je kako kaže najčuveniju tajnu bivše Jugoslavije: stvarnim brojem žrtava logora Jasenovac (spisak žrtava rata od 1941. do 1945. godine – ustaški logor Jasenovac – Savezni zavod za statistiku Beograd 1992.)
Savezni zavod za statistiku u Beogradu još je 1964. godine obavio zamašan posao popisivanja svih osoba koje su tokom tog rata izgubile živote na strani NOB-a ili kao žrtve terora okupatora i njihovih saveznika. Rezultat je popis imena žrtava sastavljen po republikama bivše Jugoslavije s unutrašnjom podjelom po kotarima, općinama i selima. Za taj popis po republikama samo se znalo da postoji, ali ga beogradske vlasti, i sadašnje kao i prijašnje, još kriju od javnosti. Na temelju tog iscrpnog popisa napravljena je 1992. godine u svega nekoliko primjeraka otisnuta lista imena svih koji su izgubili živote u logorima Jasenovac i Stara Gradiška.
Bošnjački institut je došao u posjed kopije te super tajne, ekskluzivne knjige, koju je doslovno prekopirao (preslikao) radi naučnih istraživanja.
Prema sumarnom pregledu broja žrtava po nacionalnoj pripadnosti u logorima Jasenovac i Stara Gradiška nastradalo je muslimana-Bošnjaka, u logoru Jasenovac 789, u logoru Stara Gradiška 160, ukupno 949. U logoru Jasenovac je ukupno stradalo logoraša svih nacionalnosti prema ovim podacima 49.602, u Staroj Gradiški 9.586 što zajedno iznosi 59.188. Značaj ovog pregleda je da se iza svakog broja nalazi ime i prezime žrtve logoraša.
Ono na što ovom prilikom želimo skrenuti pozornost jeste da je u jasenovačkom logoru stradao značajan broj znamenitih Bošnjaka i zatočenika logora koji potječu iz uglednih familija ili su u najbližem srodstvu sa poznatim osobama. Tako ističemo samo neke od njih.
Safet Krupić, rođen 1911. godine u Bosanskoj Krupi, u znamenitoj posjedničkoj familiji, studirao u Zagrebu i Parizu, gdje je diplomirao na Filozofskom fakultetu. Po svom spisateljskom opredjeljenju bio je književni i naučno-društveni esejist. Pisao je o domaćim i stranim književnicima i naučnicima, o položaju bosanskohercegovačkih muslimana, njihovoj kulturi i književnosti. Ubijen je 1942. godine.
Džemil Džemo Krvavac, rođen 1913. g. u selu Velika Gračanica kod Gacka. Bio je nadaren književnik. Pisao je pjesme i crtice, književne kritike i eseje o knjigama, filmovima i likovnim izložbama. Ubijen je 1942. godine.
Zijah Zijo Dizdarević, rođen 1916. u Vitini. Jedan je od najtalentiranijih iz generacije mladih predratnih književnika koji je za svog vrlo kratkog života dao knjigu izvanrednih ostvarenja (nekoliko pripovjedaka mu je antologijske vrijednosti). Cjelokupno njegovo djelo od 30 priča-novela , po obimu je maleno, ali sa nekoliko izvrsnih kratkih priča spada među najbolje u ukupnoj jugoslavenskoj prozi pisanoj između dva svjetska rata: “Majka”, “Naza vezilja”, “Jah, i on umrije”, “Ramazanska noć”, “Jedan dan u mojoj kasabi”, “Blago u duvaru”, itd. Ubijen je 1942. godine.
Halil Alije Isaković, rođen 1911. u Butini kod Stoca, amidža poznatog bošnjačkog intelektualca i književnika Alije Isakovića, ubijen 1944. godine.
Abdulah Sidran, rođen 1909. g. u Sarajevu, amidža bosansko-hercegovačkog pjesnika Abdulaha Sidrana, koji je po amidži i dobio ime. Ubijen 1942. godine.
Džemal Džumhur, rođen 1923. u Konjicu, brat poznatog književnika, karikaturiste i putopisca Zulfikara Zuke Džumhura. Ubijen 1945. godine.
Nezira Dizdar, rođena 1881. g. u Trebinju, i Refika Dizdar r. 1921. g. u Stocu, majka i sestra poznatih književnika – pjesnika Hamida i Mehmedalije Maka Dizdara.
Nusret Prohić, r. 1922. g. u Derventi, potječe iz stare i poznate familije Prohića iz Gračanice. Brat je nadaleko poznatog ljekara i prvog pedijatra u Sarajevu dr. Ismeta Prohića. Ubijen 1942. g.
Mehmed Meho Ferhatović, r. 1900. g. u Sarajevu, otac legendarnog nogometaša Asima Ferhatovića Haseta, čije ime danas nosi Olimpijski stadion u Sarajevu. Ubijen 1945.g.
U Jasenovcu su stradale i daidže bošnjačkog člana predsjedništva Bakira Izetbegovića.On je interesirajući se za sudbinu dvojice svojih daidža, rahmetli Muhameda i Bakira Repovca, lično kontaktirao Nihada Halilbegović, autora knjige ‘Bošnjaci u Jasenovačkom logoru’.
Znao je da su obojica žrtve fašističkog terora, ali nije bio posve siguran gdje su stradali. Za Muhameda porodica je pretpostavljala da je ubijen u Jasenovcu, a za Bakira su znali samo da je ubijen, možda i on u Jasenovcu, ali u to nisu bili sigurni.
Bakir Izetbegović je ispričao i da su mu daidže bili miljenici u familiji, a da je rahmetli Bakir bio ljubimac svih, posebno njegove sestre – “moje majke koja mi je u znak ljubavi prema bratu dala njegovo ime”.
Žrtve logora Jasenovac iz Sarajeva
1. Sarajlić (Mustafe) Ethem rođ. 1904.
2. Sidran (Hasana) Avdo rođ. 1909.
3. Sijamhodžić Hankija rođ. 1898.
4. Sijamčić (Juse) Pašo rođ. 1912.
5. Sirbubalo (Omera) Muhamed rođ. 1927.
6. Sirbubalo (Omera) Ramiz rođ. 1924.
7. Smaka (Hasana) Mahmut rođ. 1920.
8. Salihbegović (Zaima) Džemal rođ. 1908.
9. Salihagić (Alije) Hasan rođ. 1923.
10. Ondobaka (Hadže) Avdo rođ. 1909.
11. Nuhanović Sabiha rođ. 1920.
12. Nović (Abdulaha) Hasan rođ. 1917.
13. Novalija (Mehe) Zakira rođ. 1927.
14. Misirlić (Mehmeda) Mustafa rođ. 1890.
15. Mirojević (Osmana) Šefkija rođ. 1925.
16. Memić (Saliha) Suljo rođ. 1919.
17. Memić (Saliha) Omer rođ. 1922.
18. Lingo (Smaila) Mujo rođ. 1920.
19. Karamehmedović (Asima) Sejfudin rođ. 1926.
20. Kalamujić (Mušana) Ramiz rođ. 1922.
21. Kadribegović (Edhema) Hajrija rođ. 1918.
22. Husejnagić (Mehmeda) Hašim rođ. 1911.
23. Hasandedović (Nurudina) Šemso rođ. 1909.
24. Grošo (Edhema) Hasan rođ. 1927.
25. Grabovac (Saliha) Omer rođ. 1910.
26. Golubović (Vehbije) Rasim rođ. 1926.
27. Glibić (Mehmeda) Ahmet rođ. 1913.
28. Glibić (Mehmeda) Ahmed rođ. 1914.
29. Gigović (Mehmeda) Hamdija rođ. 1889.
30. Gigović (Hamdije) Sejad rođ. 1923.
31. Ferhatović (Halila) Vejsil rođ. 1908.
32. Dubravić (Arifa) Esma rođ. 1911.
33. Dubravić (Alizaha) Hilmija rođ. 1911.
34. Čizmić (Mehmeda) Jusuf rođ. 1912.
35. Čengić (Nezira) Aziz rođ. 1916.
36. Bravić (Mustafe) Mustafa rođ. 1900.
37. Bašić (Sulje) Avdo rođ. 1895.
38. Bajraktarević (Ibrahima) Sulejman rođ. 1917.
39. Pekuša (Ibrahima) Mehmed rođ. 1907.
40. Porča (Mehmeda) Meho rođ. 1904.
41. Porča (Muharema) Mehmed rođ. 1904.
42. Potogija (Ahmeda) Muhamed rođ. 1920.
43. Resulović (Nazifa) Abdulah rođ. 1924.
44. Resulović (Nazifa) Avdo rođ. 1924.
45. Tukulija (Mehe) Mujo rođ. 1921.
46. Turulija (Mehe) Mustafa rođ. 1921.
47. Vladović (Hajdara) Ramiz rođ. 1925.
48. Šemaja (Asana) Hasan rođ. 1929.
49. Samičević (Ferida) Muhidin rođ. 1927.
50. Abadžić (Hamdije) Džemal rođ. 1917.
51. Prohić (Hasana) Nusret rođ. 1922.
Žrtve logora Jasenovac iz Mostara
1. Alić (Murata) Salka rođ. 1920.
2. Alikalfić (Hasana) Mustafa rođ. 1900.
3. Alikalfić (Hasana) Mustafa rođ. 1899.
4. Arpadžić (Mahmuta) Nedžad rođ. 1926.
5. Balić (Avde) Mirza rođ. 1912.
6. Balta (Alije) Mujo rođ. 1907.
7. Balta (Osmana) Fatima rođ. 1924.
8. Balta (Osmana) Fatima rođ. 1922.
9. Baraković (Saliha) Muhamed rođ. 1922.
10. Bašagić (Sulejmana) Berisa rođ. 1924.
11. Baltak (Hadže) Zenka rođ. 1920.
12. Blagajac (Mustafe) Džemal rođ. 1902.
13. Bošnjić (Slije) Džemal rođ. 1921.
14. Bukovac (Muniba) Sejad rođ. 1923.
15. Čemalović (Muhameda) Mubera rođ. 1920.
16. Čemalović (Muhameda) Smail rođ. 1889.
17. Čemalović (Saliha) Ibrahim rođ. 1920.
18. Delić (Salke) Džemal rođ. 1925.
19. Elezović (Saliha) Sijo rođ. 1913.
20. Elezović (Salke) Esad rođ. 1921.
21. Hadžiosmanović (Ibre) Nusret rođ. 1915.
22. Jelin (Agana) Čamila rođ. 1904.
23. Jelin (Ahmeda) Enisa rođ. 1931.
24. Jelin (Ahmeda) Jagoda rođ. 1934.
25. Jelin (Ahmeda) Šemsa rođ. 1944.
26. Kažinić (Hasana) Džemal rođ. 1911.
27. Krajina (Muhameda) Senija rođ. 1911.
28. Pašić (Mahmuta) Mujo rođ. 1895
29. Ramić (Avde) Avdo rođ. 1911.
30. Šapuh (Saliha) Safet rođ. 1923.
31. Trbonja (Osmana) Avdo rođ. 1913.
32. Vučijaković (Muhameda) Eman rođ. 192-
33. Vuk (Derviša) Hamid rođ. 1927.
