Memorandum Savjeta Evrope o nepoštovanju ljudskih prava na Kosovu nije izazvao reakciju kosovske javnosti, dok borci za ljudska prava ističu da preporuke Savjeta Evrope nisu obavezujuće i da ne očekuju da će one biti uzete u obzir. Inače, dokument kao najveće izazove navodi etničku podjeljenost društva i rješavanje pitanja ratnih zločina i medijske slobode.
Komesar za ljudska prava Savjeta Evrope Nils Muižnieks, koji je u februaru posjetio Kosovo, u memorandumu je naveo da je “krajnje vrijeme da Priština promjeni kurs i izgradi pravedno i jedinstveno društvo”. U dokumentu je naglašena zabrinutost zbog etničke podjeljenosti koja podriva društveni razvoj i zajedništvo na Kosovu.
“Mi ne možemo da govorimo o socijalnoj koheziji društva koje mahom ima etnički čiste gradove i jedan grad, kao što je Mitrovica, koji je etnički podjeljen i gdje imamo visok intenzitet etničke distance”, kaže Stefan Filipović politikolog.
I 18 godina nakon sukoba hiljadama ljudi je uskraćena pravda, istaknuto je u memorandumu. Kao primjer nepoštovanja prava, Stefanović navodi manastir Visoki Dečani.
“Mi moramo da pokrenemo ozbiljan dijalog, u pitanju je 24 hektara, a da li naše komšije i naši sugrađani iz redova albanske zajednice da je 1946. godine 700 hektara oduzeto tom manastiru, koliko je toga vraćeno. Pravimo etničke tenzije, govorimo o ljudskim pravima o socijalnoj koheziji itd, o tim nekim konceptima koji su široki a ne možemo jedno obično pravno pitanje da rešimo kao što je imovina”, dodao je Stefan Filipović politikolog.
Poseban deo izvještaja komesara Savjeta Evrope odnosi se na rješavanje pitanja ratnih zločina na Kosovu koja su i dalje otvorena. “Kosovo mora da intenzivira napore kako bi se osigurala efikasna zaštita i podrška svjedocima u procesima istrage ratnih zločina. Iz fonda za humanitarno pravo navode da institucije diskriminišu žrtve i porodice žrtava.
“Sve porodice žrtava poslije 20.juna su isključene, nemaju pravo beneficija tog zakona, ja mislim da je to diskriminatorski. Komesar za ljudska prava je zaključio da i zakon koji je donijet još 2011, a koji se odnosi na zakon o zaštiti svedoka se ne sprovodi uopšte maltene”, istakao je Bekim Blakaj direktor fonda za humanitarno pravo Kosova.
Od kosovskih vlasti se zahtjeva da ispitaju 13 slučajeva ubistava albanskih i srpskih novinara na Kosovu u periodu od 1998. do 2005. godine, ali i da se obezbjedi održivo finansiranje javnog servisa. Sadri Ferati iz Odbora za medije kaže da će se Zakon o finansiranju RTK vrlo brzo naći pred poslanicima Skupštine Kosova.
“Računamo da da će godišnji budžet RTK biti negdje oko 17-18 miliona eura se može obezbjediti za RTK, što je dosta više od sadašnjeg budžeta. Iako RTK ima veće potrebe, ovo je sada momentalno, a sem ovoga treba se obezbjediti i što se tiče samih prostorija i modernizacije. To su već dodatna sredstva koja treba da obezbjedi vlada”, kaže Sadri Ferati član Odbora za medije.
Praksa pokazuje da se preporuke Savjeta Evrope ne shvataju ozbiljno, naglašava Blakaj i dodaje da bi institucije, zbog svojih građana, trebalo da ih usvoje.
“Sprovođenje ovih preporuka bi unapredilo demokratiju u zemlji i samim tim to bi trebalo da bude dovoljan motiv da se sprovodu preporuke od strane komesara za ljudska prava Savjeta Evrope”, rekao je Bekim Blakaj direktor fonda za humanitarno pravo Kosova.
U memorandumu Savjeta Evrope od kosovskih vlasti se traži da pomognu hiljadama nasilno raseljenih tokom sukoba, uključujući i one koji i dalje žive u 29 prihvatnih centara.
