Poznato je da umjereni stres može biti koristan, ali ako neprestano imate osjećaj da ste pod velikim pritiskom – pretrpani poslom, anksiozni i potpuno iscrpljeni – to može imati veoma štetne posljedice. Evo nekoliko najopasnijih načina na koji stres može da izazove haos u organizmu – počev od širenja raka, pa sve do povećanja rizika od infarkta.
1. Podstiče širenje raka
Eksperimenti sa miševima izvedeni na Univerzitetu Vejk Forest pokazali su da stres može da doprinese preživljavanju kancerogenih ćelija, uprkos primjeni lijekova protiv raka. Miševi koji su bili pod stresom zbog izlaganja mirisu predatora, slabije su reagovali na lijekove. Kancerogene ćelije opstale su “zahvaljujući” adrenalinu koji su miševi lučili pod dejstvom stresa.
2. Smanjuje mozak
Naučnici Univerziteta Jejl ustanovili su da stresne situacije, kao što su razvod i otpuštanje, mogu da izazovu smanjenje sive mase u dijelovima mozga zaduženim za osjećanja i fiziološke funkcije. Oni upozoravaju da promjene u sivoj masi mogu biti nagovještaj budućih psihičkih problema.
3. Izaziva prerano starenje djece
Dugotrajna izloženost nasilju u djetinjstvu može da izazove prijevremeno starenje ćelija, pokazuje istraživanje u okviru koga je praćeno 236 djece iz Engleske i Velsa, uzrasta od 5 do 10 godina. Mališani koji su bili izloženi zlostavljanju ili bili očevici nasilja, imala su kraće telomere (krajeve hromozoma), što je znak da brže stare.
4. Može da utiče na gene potomaka
Efekti stresa na gene mogu da se prenose s generacije na generaciju, otkriva istraživanje Univerziteta Kembridž. Obično se smatra da se određena obilježja gena, nastala pod uticajem spoljnih faktora kao što je stres, nestaju u sljedećoj generaciji, ali najnovije istraživanje potvrđuje da se neka od obilježja gena zadržavaju i u sljedećem pokoljenju.
5. Podstiče pojavu simptoma depresije
Stres može da izazove depresivne oblike ponašanja, pokazuje studija Američkog Nacionalnog instituta za mentalno zdravlje, sprovedena na miševima. Životinje koje su bile pod stresom usljed izlaganja mirisu predatora prestajale su da plivaju u plastičnom cilindru i prošlo bi znatno više vremena prije nego što bi počele da jedu.
6. Povećava rizik od hroničnih bolesti
Osim samog stresa, na zdravlje utiče i način na koji čovjek reaguje na njega, zaključak je istraživanja Univerziteta Pensilvanije. Pokazalo se da su ljudi koji su pod uticajem stresa bili uznemireniji i anksiozniji deset godina kasnije češće obolijevali od hroničnih bolesti, kao što su problemi sa srcem i artritis.
7. Povećava rizik od moždanog udara
Ljudi koji su stalno napeti izloženi su većem riziku od moždanog udara nego njihovi opušteniji vršnjaci, zaključak je opservacione studije Univerzitetske bolnice San Karlos u Madridu. Stručnjaci ističu da su ličnosti tipa A, karakteristične po tome što su stalno su u pokretu, brzo hodaju i brzo jedu, pate od hroničnog nedostatka vremena, nestrpljivi su i sl., nezavisno od pola, izložene većoj opasnosti od moždanog udara.
8. Povećava rizik od infarkta
Anksioznost i stres povećavaju rizik od infarkta za 27 odsto – isti efekat na srce ima i pet popušenih cigareta dnevno. Istraživač Medicinskog centra Univerziteta Kolumbija Safija Ričardson ističe da je za zdravlje srca najvažnije da se čovjek dobro osjeća i da sve što doprinosi smanjenju stresa doprinosi i zdravlju srca. Pri tom hroničan stres nije jedini koji povećava rizik. Studija Instituta za srce Srednje Amerike “Sent Luks” pokazala je da se opasnost od smrti u roku od dvije godine nakon hospitalizacije zbog srčanog udara povećava za 42 odsto.
9. Pogoršava simptome prehlade
Ako ste oduvijek imali utisak da ste se razboljeli zato što ste bili pod stresom, niste daleko od istine. Studija Univerziteta Karnegi Melon potvrđuje da se simptomi prehlade pogoršavaju pod uticajem stresa. Organizam proizvodi više hormona stresa kortizola, koji pogubno djeluje na zapaljenske procese u organizmu. “Postoje ljudi čije imunološke ćelije ne reaguju na kortizol, a izloženi su virusu koji izaziva upalne reakcije”, objašnjava naučnik Šeldon Koen. “Pošto njihov organizam nema mehanizam za “isključivanje” upalne reakcije, ona se manifestuje kao simptom prehlade.
10. Može da utiče na ishod bolesti
Dijagnoza, liječenje, pa čak i period nakon što je rak “pobijeđen”, izuzetno je stresan proces, a istraživanja pokazuju da metode koje doprinose da se izborimo sa tim stresom pozitivno utiču na ishod bolesti. Stručnjaci Univerziteta u Majamiju ustanovili su da kognitivno-bihejvioralna terapija blagotvorno djeluje na imunološki sistem žena oboljelih od raka dojke. Kod žena koje su bile podvrgnute ovoj vrsti terapije zabilježene su fiziološke promjene koje navode na zaključak da se bolje oporavljaju.
